در کنار رويدادهاي امنيتي و حوادث طبيعي، حادثه هاي ترافيکي نيز مرگبارترين رويدادها در چند سال اخير در افغانستان بوده است و يکي از عوامل افزايش ميزان مرگ و مير در کشور مي باشد. ديروز در يک حادثه ي ترافيکي در شاهراه هرات - قندهار، 15 نفر کشته و 32 تن زخمي شدند. اين حادثه بر اثر برخورد يک تانکر تيل با يک اتوبوس مسافربري اتفاق افتاد و وضعيت بعضي از زخمي ها نيز وخيم گزارش شد.
در بهار سال جاري خورشيدي نيز بر اثر برخورد دو اتوبوس مسافربري با يک تانکر تيل در ولايت غزني و در شاهراه کابل - قندهار 73 نفر کشته و 52 نفر زخمي شدند. در ولايت هاي ديگر نيز هر روزه رويدادهاي مرگبار ترافيکي اتفاق مي افتد اما کمتر مورد توجه رسانه ها قرار مي گيرد. ولايت هاي دور افتاده ي کشور به دليل داشتن سرک هاي خامه و غير استند ر، همواره شاهد رويدادهاي ترافيکي مرگبار بوده است، اما گزارش هاي دقيق از اين رويدادها هيچگاه داده نشده است.
ميزان حوادث ترافيکي در افغانستان از سال 1387 به اين سو، همه سال رو به افزايش بوده است. در سال 1387 مجموعا 2423 حادثه ي ترافيکي رخ داده بود، اين رقم در سال 1392 به 4393 مورد افزايش يافت و طبق آمار رياست عمومي ترافيک، در سال گذشته ي خورشيدي تنها 3700 تصادف در جاده هاي کشور اتفاق افتاده است که باعث کشته شدن 1460 نفر و زخمي شدن بيش از 4500 نفر شده است.
افزايش حوادث ترافيکي نگراني هاي زيادي براي شهروندان کشور ايجاد کرده است، مردم هميشه نگراني هاي شان را نسبت به اين مسئله از طريق رسانه ها ابراز کرده اند، اما به نگراني هاي مردم هنوز از سوي مسئولين نهادهاي ترانسپورتي و ترافيکي کشور، پاسخ داده نشده است.
از سوي ديگر، با آنکه چندين حادثه ي مرگبار ترافيکي در همين سال جاري اتفاق افتاده است، اما عوامل اين رويدادها از سوي نهادهاي مربوطه، شوراي ملي و مقامات حکومت وحدت ملي، هيچگاه با جديت بررسي نشده است و براي کاهش اينگونه رويدادها اقدامات لازم اتخاذ نشده است. اين سئوال هنوز در ذهن شهروندان افغانستان باقي است که چرا براي کاهش رويدادهاي ترافيکي در کشور، فکري نمي شود و اقدامي صورت نمي گيرد؟
بي توجهي و عدم بررسي عوامل رويدادهاي ترافيکي، باعث شده است که در طول چند سال گذشته، اينگونه حوادث در حال افزايش باشد و بعد از رويدادهاي امنيتي مرگبارترين رويدادها در کشور باشد و جان بسياري از شهروندان کشور را بگيرد. شناسايي عوامل رويدادهاي ترافيکي و اتخاذ اقدامات لازم براي کاهش ميزان رويدادهاي ترافيکي، از ضرورت هاي اصلي وزارت ترانسپورت، رياست عمومي ترافيک و ساير نهادهاي مربوطه است.
عواملي متعددي تا کنون براي رويدادهاي ترافيکي از سوي شهروندان و بعضي از مسئولين ترافيک، بر شمرده شده است، اما مهمترين و عمده ترين آنها، موارد ذيل به شمار مي رود:
موجوديت فساد اداري در نهادهاي ترافيک؛ ادارات ترافيکي از ساير نهادهاي افغانستان مستثنا نيستند، همانگونه که فساد در ساير نهادهاي اداري افغانستان بيداد مي کند و باعث خلق مشکلات زيادي براي حکومت و مردم افغانستان شده است، در ادارات ترافيک نيز فساد موجود است و باعث شده است که رانندگان بتوانند به آساني و بدون سپري کردن امتحانات معياري، جواز رانندگي به دست بياورند. راننده هاي که نمي توانند از امتحان رانندگي عبور کنند و بصورت قانوني جواز رانندگي دريافت کنند، با پرداخت رشوه اين جواز را به دست مي آورند. فساد در اعطاي جواز رانندگي باعث شده است راننده هاي ناشي و کم تجربه مشغول کار رانندگي شوند و باعث بوجود آمدن حادثه هاي ترافيکي گردند. همچنان تخلفات رانندگي نيز از سوي مسئولين ترافيک با جديت بررسي نمي شود، بسياري از راننده ها متخلف با پرداخت رشوه به مامورين ترافيک، خود را نجات مي دهند و مطابق قوانين ترافيکي جريمه نمي گردند.
معياري نبودن و خرابي سرک ها؛ غير معياري بودن سرک ها، يکي از عوامل اصلي رويداهاي ترافيکي مي باشد. گذشته از شاهراههاي بزرگ کشور، بسياري سرک هاي ديگر که ولايت ها را به کابل وصل مي کند و يا اينکه ولايت ها را باهم وصل مي کنند، خامه و غير استندر هستند. اين سرک ها بصورت غيرفني ساخته شده اند و مطابق معيارها و استندرهاي جهاني جاده سازي نمي باشد. فساد اداري باعث شده است که قرارداد اين سرک ها به شرکت هاي کم تجربه و غير فني داده شود و اين شرکت ها کمتر به کيفيت و معياري بودن سرک ها توجه کنند.
خامه بودن سرک ها هميشه يکي از عوامل اصلي انحراف موترها در ولايت هاي کشور خوانده شده است. سرک هاي خامه بيشترين مشکل را در فصل زمستان و بهار به دليل بارش برف و باران براي مردم ايجاد مي کند و بسياري از رويدادهاي ترافيکي نيز در اين فصل ها اتفاق مي افتد.
همچنان به دليل عدم مراقبت از جاده ها، بمب گذاري هاي کنار جاده اي و عبور موترهاي بابري با وزن غير مجاز، بسياري از سرک ها تخريب گرديده است و دوباره ترميم نشده است. چاله ها و کندگي هاي که در اين سرک ها بوجود آمده است، باعث مي شود تا راننده ها کنترول موتر را از دست بدهند و از جاده منحرف شوند.
تک راننده بودن موترها در مسيرهاي طولاني؛ شرکت هاي مسافربري هيچگاه دو راننده براي راندن يک موتر در مسيرهاي طولاني استخدام نکرده اند، همواره يک راننده اين مسيرهاي طولاني را به مدت طولاني فرمان زده است. بدون ترديد راننده در اين مسير طولاني خسته و خواب آلود مي گردد و باعث مي شود که جان مسافران با تهديد مواجه گردد. اگر دو راننده بصورت نوبتي در مسيرهاي طولاني رانندگي کنند، با آرامش بيشتر رانندگي خواهند کرد و کنترول بيشتري بر فرمان موتر خواهند داشت. مسئولين نهادهاي ترافيکي بايد شرکت هاي مسافربري را مجبور بسازد تا در مسيرهاي طولاني دو راننده را همزمان براي راندن يک موتر استخدام کند تا از اين طريق رويدادهاي ترافيکي اندکي کاهش يابد.
اعتياد راننده ها؛ يکي از مهمترين عوامل رويدادهاي ترافيکي استفاده رانندگان از مواد نشه آور مي باشد، بسياري از رانندگان به دليل اين که در مسير راه خواب بر آنها غلبه نکند، چرس مي کشند و يا از ساير مواد نشه آور استفاده مي کنند. استفاده از اين مواد هنگام رانندگي ممنوع است و شخصي که معتاد به مواد مخدر باشد نبايد رانندگي کند، اما شرکت هاي مسافربري به اين موضوع توجه ندارند و به اين رانندگان اجازه رانندگي مي دهند و در نتيجه باعث بوجود آمدن رويدادهاي خونين ترافيکي مي شود.
نبود علايم ترافيکي و سرعت غير مجاز؛ بسياري از سرک ها و جاده هاي افغانستان داراي علايم ترافيکي نيستند. علايم ترافيکي به راننده ها کمک مي کند که بتوانند مشکلات مسير را به درستي تشخيص بدهند و در نتيجه از حوادث ترافيکي جلوگيري به عمل آيد. سرعت غير مجاز نيز يکي ديگر از عوامل رويدادهاي ترافيکي است. بسياري از راننده هاي اتوبوس هاي مسافربري در شاهراههاي کشور، با سرعت بسيار زياد رانندگي مي کنند و سرعت زياد آنها باعث مي شود که در برخورد با چاله ها و در شيب هاي جاده و گولايي ها کنترول موتر را دست بدهند و از جاده منحرف شوند.
عوامل فوق از مهمترين عوامل رويدادهاي ترافيکي در کشور به شمار مي رود، اما عواملي ديگر همانند فرسودن موترهاي مسافربري و ناآشنايي راننده ها به قوانين ترافيکي و عدم رعايت آن، نيز در وقوع رويدادهاي ترافيکي دخيل هست. اما مسئله مهم رسيدگي به اين عوامل از سوي نهادهاي مربوطه است که متاسفانه هنوز صورت نگرفته است. مسئولين نهادهاي ترافيکي کشور براي کاهش رويدادهاي مرگبار ترافيکي، بايد جاده ها را ترميم کنند، علايم ترافيکي را در شاهراهها و ساير مسيرهاي مواصلاتي نصب کنند و نظارت دقيق شرکت هاي مسافربري داشته باشند.