صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

شنبه ۱ ثور ۱۴۰۳

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

بررسی اقتصادی زعفران به عنوان جایگزین تریاک

-

بررسی اقتصادی زعفران به عنوان جایگزین تریاک

« امنيت غذايي» و « توسعه پايدار » براي همه کشور ها از اهميت ويژه اي برخوردار بوده و رسيدن به انکشاف اقتصادي و توسعه پايدار هدف اساسي يک جامعه و يک کشور را تشکيل ميدهد. هر کشور در تلاش است تا به رشد و توسعه اقتصادي برسد و راه را براي تامين رفاه اجتماعي باز سازد.
يکي از عوامل تعيين کننده و کليدي در رسيدن به اين اهداف توسعه کشاورزي است. برخورداري از محصولات کشاورزي داراي مزيت توليدي و صادراتي به منظور برقراري يک جريان با ثبات در فرايند رشد و توسعه ميباشد.  توسعه صادرات محصولات کشاورزي موجب شکوفائي بخش کشاورزي ميگردد که به نوبه خود زير بناي توسعه اقتصادي ميباشد.
از آنجاييکه زراعت تهداب اقتصاد افغانستان را تشکيل مي دهد، بايد به آن به عنوان يکي از ارکان اساسي توسعه توجه خاص صورت گيرد. از طرف ديگر بسيار مهم است تا بذرهايي براي کشت انتخاب شوند که بيش ترين بهره وري اقتصادي را دارا باشند. در ميان محصولات مختلف توليدي در بخش کشاورزي، زعفران و ترياک دو کالاي است که ارزش اقتصادي فوق العاده اي دارد و جزء محصولات خاص شناخته شده است.
نظر به تحقيقات سازمانهاي بينالمللي، افغانستان بالا ترين توليد کننده  ترياک و صادركننده اين محصول در جهان محسوب مي شود و در مقابل تقريباً پايين ترين توليدکننده محصول زعفران در جهان است. توليد و صادرات گسترده محصول ترياک  افغانستان بدون هيچ شکي در بازار هاي جهاني از اهميت خاصي برخودار است.  اما از زعفران افغاني به علت عدم برند معياري، در  بازارهاي جهاني  تقريباً هيچ  نامي در اين زمينه شايد هم وجود نداشته باشد.  لذا براي از بين بردن ترياک  و جايگزيني اين محصول، نيازمند راهكارهايي لازم و موثر در اين زمينه است.
ترديدي نيست که امروزه اقتصاد کشور افيوني شده و ترياک در محصول ناخالص داخلي از جايگاه ويژه اي برخودار مي باشد. مطابق يافته هاي بدست آمده حاصل از تحقيقات دفتر مبارزه با مواد مخدر و جرم سازمان ملل با همکاري دولت افغانستان، همه ساله اقدام به ارزيابي سطح اراضي زير کشت خشخاش و توليد ترياك در افغانستان مي نمايد، در ارزيابي هاي که اين سازمان در سال 2010م داشته،  سطح اراضي زير کشت خشخاش در افغانستان به ( 123000 هکتار) ميرسد که مجموعاً 1/6 درصد از مجموع اراضي کشاورزي  در افغانستان زير کشت خشخاش قرار دارد و طبق برآورد هاي بعمل آمده، دو سوم مجموع کشت جهاني خشخاش درافغانستان صورت ميگرد. از آن زمان تا کنون تغيير چنداني در اراضي زير کشت خشخاش به وجود نيامده است.
از طرف ديگرکشت خشخاش و توليد ترياک در افغانستان ارتباط منسجمي با ناامني دارد. به عبارت ديگر، وجود ناامني و بي ثباتي از مهمترين عوامل اثرگذار در افزايش کشت خشخاش و توليد ترياك در مناطق مختلف افغانستان به شمار مي آيند. از اين رو شاهد هستيم که هلمند به عنوان ناآرام ترين ولايت افغانستان، بيشترين سطح اراضي زير کشت خشخاش را داراست. طبق آمارهاي رسمي، بيش از نيمي ( 53 %) از مجموع کشت خشخاش در افغانستان در ولايت هلمند صورت مي گيرد. به طور کلي، ولايت هاي جنوبي و غربي افغانستان بعنوان نا آرم ترين و پر خطر ترين ولايت ها  از سوي سازمان ملل متحد طبقه بندي شده اند.
در نگاهي ديگر کشت خشخاش از نظر اقتصادي در طولاني مدت نه به نفع دولت و نه به نفع کشاورزان مي باشد، زيرا تمام سود حاصل از فروش خشخاش سهم مافياي مواد مخدر و گروههاي تروريستي مي شود. به علاوه توليد و پروسس مواد مخدر غير قانوني و باعث اعتياد فرزندان کشور ميشود. بناً در اين شرايط مي توان با کشت زعفران به عنوان جايگزيني براي خشخاش، به رشد پايدار اقتصادي کشاورزان، مردم و نيز اقتصاد ملي کمک کرد.
زعفران را با توجه به اهميت اقتصادي بسيار بالا و ارز آوري فراوان،  مي توان به  عنوان يک محصول کاملاً اقتصادي مورد تجزيه و تحليل قرار داد و جايگزين کشت ترياک کرد. از آنجايي که ميزان ارز آوري زعفران معادل يک ميليون تن گندم مي باشد يک فرصت اقتصادي به شمار مي آيد. گزارش ها و آمار هاي به دست آمده از منابع رسمي، از جمله ديپارتمنت انکشاف پايدار منطقه جنوب آسيا در تحقيقات، زنجيره ارزش زراعتي با اطلاعات کافي نشان ميدهد که زعفران به عنوان يک بديل پر منفعت جايگزين کشت خشخاش شده مي تواند و اين محصول از حمايت قابل ملاحظه دولت، تمويل کنندگان و موسسات غير دولتي  برخوردار مي باشد. حال آنچه مهم و ضروري مي باشد افزايش ارزش افزوده اين محصول جهت عرضه به بازار مصرف است.
توليد جهاني زعفران تخمينا در حدود 200 تن در سال مي باشد. بزرگترين توليد کننده زعفران ايران بوده و به تعقيب آن اسپانيا ميباشد. در 10 سال اخير ايران در توليد زعفران رشد سريع داشته است. در حاليکه توليدات اسپانيا کاهش يافته است. بنابر احصائيه اداره comtrade ملل متحد، ارزش مجموعي صادرات زعفران 377 ميليون دالر امريکائي مي باشد که تقريبا 81 فيصد آن مربوط کشورهاي آسپانيا و ايران مي باشد. ساير صادر کنندگان شامل کشور هاي سويس، فرانسه، هالند، ايالات متحده امريکا، ايالات متحده عربي و جاپان ميباشند.
افغانستان، به دليل اينکه فقط 1500 کيلو گرام زعفران را در سال 2009 توليد نموده بود تا به حال به عنوان صادر کننده کليدي زعفران وارد صحنه نشده است. بنابر احصائيه هاي اداره comtrade ملل متحد، ارزش صادرات زعفران افغانستان طي سال هاي 2006 الي 2008 ميلادي به 160000 دالر امريکائيي بالغ ميگرديد که به کشور هاي وارد کننده از جمله اسپانيا  (81 فيصد) ، ايتاليا (15 فيصد)، هندوستان (2 فيصد) و ايالات متحده آمريکا (2 فيصد) صادر گرديد.
اگر چند فعاليت هاي حمايتي در زمينه زعفران درجريان توليد، پروسس و بسته بندي، توزيع و صادرات از سوي شوراي اجتماعي زعفران کاران در حدي نبوده است که بتواند نظام توليد و صادرات اين محصول را همزمان با توسعه سطح زير کشت دگرگون کند و محصول در يک نظام بازار گرا توليد، توزيع و صادر گردد. اما تا جاي اقدامات اندکي مانند تاسيس بعضي از شرکت هاي پروسس و بسته بندي، انجمن هاي زعفران کاران درسطح ولايت ها انجام شده است.
چون سيستم توليد، فصل رشد و تکثير زعفران با ديگر گياهان متفاوت است از اينرو در شرايط کنوني بايد راهكارهايي لازم و موثر در اين زمينه روي دست گرفته شود تا از طريق زرع زعفران هم مشکلات اقتصادي مردم مرفوع گردد و هم به عنوان يک کشت جايگزين و اشتغالزا جاي کشت کوکنار را بگيرد که اين راهكارها ميتواند قرار زيل باشد:
• تدوين برنامه هاي كاهش هزينه هاي توليد زعفران
• تدوين برنامه جامع بهبود جهت توليد و عملکرد زعفران
• حمايت از صادرات زعفران
• تدوين برنامه فروش محصولات با كيفيت با بسته بندي هاي متفاوت در بازارهاي مورد هدف
• مديريت خريد و صادرات زعفران هاي توليدي توسط كشورهاي همسايه
• جلوگيري از قاچاق محصولات توليدي به خارج از كشور
لذا دولت ازجمله وزارت زراعت، وزارت مبارزه با مواد مخدر، رياست اتاق هاي تجارت افغانستان و نهادها و موسسات ملي وبين المللي از کشت و توليد زعفران در افغانستان حمايت جدي نمايند. تا باشد روزي شاهد گسترش کشت، بديل مناسب، توليد و صادرات زعفران افغانستان باشيم.

دیدگاه شما