سالي که گذشت سال خونباروپرچالش براي خبرنگاران ورسانه هاي افغانستان بود؛ دراين يکسال خبرنگاران با مشکلات فراوان و محدوديت هاي بي پيشينه‌ي مواجه بودند که پيش ازآن سابقه نداشت. در نتيجه گسترش ناامني‌ها خبرنگاران ولايات ناامن مکان‌هاي اصلي شان را ترک کردند و براي نجات از تهديدهاي طالبان ماه‌ها در کابل وولايت هاي امن به سر مي بردند و تعداد از خبرنگاران هم جان هاي شان را از دست دادند.

علاوه بر گسترش جنگ و ناامني، خبرنگاران از افزايش واقعات جنايي نيز رنج مي‌برند. آنان به دليل نوعيت شغلي که دارند مورد تهديد تمامي طرف‌هاي درگير، مافياي مواد مخدر، مفسدين اداري و مجرمين هستند. برخورد دوگانه مقام هاي حکومتي، عدم دسترسي به اطلاعات، نبود مصؤنيت شغلي از مشکلات ديگر خبرنگاران بود که طي يک سال گذشته خبرنگاران و فعالان رسانه‌يي با آن مواجه بوده اند.

صابر فهيم يکي از مسولان ني، حمايت کننده رسانه هاي آزد افغانستان ميگويد:» سال 1395 در افغا نستان  بد ترين سال براي خبرنگاران وآزادي بيان بود». او علاوه ميکند» دراين سال ني، حمايت کننده رسانه هاي آزاد بيش از 400 مورد خشونت عليه خبرنگاران را ثبت کرده است».
آقاي فهيم دليل افزايش آمارخشونت عليه خبرنگاران را بيشتر نا امني، در بعضي ولايات شرايط جنگي، حملات انتحاري،  فعاليت هاي تروريستي طالبان وهمچنان بي خبري برخي از مسئولان امنيتي از قانون ذکر نموده ميگويد» درسال جاري چهار شهر کلان افغانستان مثل قندوز، لشکرگاه، ترينکوت و فراه مورد حمله گروه طالبان قرار گرفت که درآن شمار زيادي از خبرنگاران متضررشدند.

به گفته آقاي فهيم، مواردي وجود دارد که دراين سال خشونت هاي ازطرف حکومت نيز عليه خبرنگاران اعمال شده است. شمار زيادي از خبرنگاران توسط دولت پوليس مقامات امنيتي و والي ها مورد لت وکوب قرار گرفته است وتعدادي هم  به سارنوالي و ارگانهاي قضاي معرفي شده اند.

اين در حالي است که از مجموع 421 دوسيه‌يي مربوط به خشونت عليه خبرنگاران که به نهادهاي عدلي و قضايي فرستاده شده است، تنها 9 مورد آن بررسي شده است.
مشکلات خبرنگاران

خود داري برخي مقامات حکومتي از ارائه معلومات يکي ديگر از مشکلاتي است که خبرنگاران ازآن رنج ميبرند. حسين سيرت خبرنگار دويچه ويله صداي آلمان ميگويد:» با وجود تصويب قانون دسترسي به اطلاعات، نهادهاي حکومتي از ارائه معلومات و اطلاعات موثق به خبرنگاران خود داري مي‌کنند. تنها در مواردي که حکومت خود علاقه داشته است به خبرنگاران معلومات ميدهد.

سيرت، حمايت ضعيف حکومت از رسانه‌ها، برخوردهاي غيرحرفه‌اي خبرنگاران در قبال برخي از حوادث و وقايع را از مشکلات ديگر خبرنگاران در سال جاري ياد کرده مي افزايد» برخي از مقام‌ها و نهادهاي مسئول معلومات مورد نياز رسانه‌ها را به موقع ارايه نمي‌کنند و اين مساله باعث مي‌شود تا خبرنگاران از منابع غيرموثق استفاده کنند. به گفته آقاي سيرت چنين برخورد غير مسوولانه از جانب نهادهاي مسوول دولتي و خبرنگاران در مواردي باعث شده تا خبرنگاران مورد تهديد و فشار قرار گيرند.

آقاي سيرت تفکيک قايل شدن و برخورد دوگانه مقامات حکومتي را با خبرنگاران ورسانه هاي آزاد از مشکلات ديگري خبرنگاران يادنمود علاوه ميکند» يکي از مواردي که مي‌تواند مشکل امنيتي به وجود بياورد و آزادي بيان را محدود سازد قايل شدن تبعيض بين خبرنگاران و رسانه‌ها است که از سوي برخي مقامات حکومتي اعمال مي شود».

سيرت ميگويد» گاهي خبرنگاران روزها به دنبال اطلاعاتي سرگردان مي‌شوند که ارائه آن‌ها براي مسوولان حکومتي چالش زا نيست، اما با آن‌هم محدوديت‌هاي زيادي در عرصه دسترسي خبرنگاران به منابع وجود دارد».  

اما خيرالله رسولي خبرنگار راديوآشنا صداي آمريکا به اين باور است که سال 1395 نسبت به سال پيش، سالي بهتري براي خبرنگاران بوده است. او ميگويد:» با توجه به پاس شدن قانون دسترسي به اطلاعات،  گماشتن نادر نادري بعنوان سفير آزادي بيان، هماهنگي بين سخنگويان حکومتي با خبرنگاران و ايجاد کميته مصونيت خبرنگارن درمرکز و ولايات وضعيت آزادي بيان و دسترسي به اطلاعات بهبود يافته است.”

رسولي علاوه ميکند» بيشترين دليلي که خبرنگاران با عدم امنيت و نبود مصئونيت مواجه مي شوند، عدم توجه آنان به وسايل ايمني خبرنگاري و همچنان بي خبري برخي از مقامات حکومتي از قوانين است که سبب مشکلات دسترسي به اطلاعات مي شود.”

زمان احمدي خبرنگار آزاد درباميان نظري ديگري دارد، او ميگويد:» با تصويب مقرره ها،  قانون دسترسي به اطلاعات و ايجاد کميته مصؤنيت خبرنگاران تاکنون هيچ چيزي براي اعاده حقوق خبرنگاران تغيير نکرده است. آقاي احمدي از خبرنگاران به عنوان کارگران روز مزد ياد کرده مي افزايد: « قوانيني که نتوانند حقوق خبرنگاران را اعاده کنند و آنان را از وضعيت کارگران روز مزدي بيرون کنند، نمي‌توانند دردي را دوا نمايند».

احمدي علاوه ميکند» باوجودي که يک ونيم دهه اخيرآزادي بيان  يکي از دست آورد هاي مهم و ارزشمند دولت افغانستان بوده است. اما خبرنگاران هرچند سال را که در يک اداره کار ميکند وقتي خارج مي شود تقاوتي ندارد، فرداي آن روز بيکاراست، سابقه کاري شان حساب نمي شود؛ برخي اداره ها حتا برگه تأييديه هم برايش نمي دهد که در آن اداره کارکرده است، هيچ نهاد پرسان‌کننده هم در اين راستا وجود ندارد»
اظهارات سخنگوي رياست جمهوري:

اما شاه حسين مرتضوي سرپرست دفتر سخنگوي رياست جمهوري ميگويد:» حکومت متعهد به حمايت ازآزدي بيان وفعاليت آزاد رسانه ها است و تلاش دارد تا ميزان دسترسي به اطلاعات بيشتر شود». آقاي مرتضوي علاوه ميکند» امسال رييس جمهوربه همه وزارت خانه ها حکم داد تا هر وزارت خانه با شمول سخنگو سه نفر را جهت دسترسي بيشتربه اطلاعات به رسانه ها معرفي کند».

سرپرست سخنگوي دفتررياست جمهوري مي افزايد» جريان اطلاع رساني هر روز بهتر مي شود، همه روزه از طرف حکومت در مرکز رسانه‌هاي حکومت کنفرانس خبري برگزار است». به گفته آقاي مرتضوي افغانستان در رده بندي آزادي بيان در منطقه جايگاه خوبي دارد، دراين کشورهيچ خبرنگار زنداني وجود ندارد.”
حمايت قانوني از آزادي بيان:

براساس حکم قانون، آزادي بيان ودسترسي به اطلاعات جزء حقوق شهروندي مردم محسوب مي شود، درماده  سي و چهارم قانون اساسي افغانستان آمده است:» آزادي بيان از تعرض مصئون است». همچنين دربند 1 اين ماده ذکرشده است «هرافغان حق دارد فکر خود را بوسيله گفتار، نوشته، تصوير و يا وسايل ديگر، با رعايت احکام مندرج اين قانون اساسي اظهار نمايد.»

دربند يک ماده چهارم قانون رسانه هاي همگاني آمده است «:هرشخص حق آزادي فکر و بيان را دارد. طلب، حصول، انتقال معلومات و نظريات بدون مداخله و محدوديت از طرف مسئولين دولتي شامل اين حق بوده و دربر گيرنده آزادي بيان و وسايل پخش، توزيع و دريافت معلومات نيز مي باشد. همچنين درماده 19 اعلاميه جهاني حقوق بشر ذکرشده است» هرکس حق ازادي عقيده و بيان را دارد».
اهميت آزادي بيان:

روشن است که آزادي بيان، دسترسي مردم به اطلاعات و پوشش رويداد هاي خبري توسط خبرنگار و رسانه، دولت و ملت را در جهت بدست آمدن اهداف چون مبارزه با فساد، شايسته سالاري، قانون مداري استحکام روابط مردم با دولت مرکزي و ساير موارد نيز ياري مي رساند.

ازطرفي هم آزادي بيان رکن اساسي دموکراسي و معيار اساسي براي هر نوع جامعه‌ي چند صداي است و نيز آزادي بيان، ابزار مهم ارتباطي و حامل فرهنگ، اطلاعات و انديشه‌هاي بشر بين نسلها و جوامع مختلف مي‌باشد،  نقض آزادي بيان و محدود ساختن اطلاع رساني همواره به نابودي دموکراسي، محو کثرت گراي، افزايش فساد اداري و خود کامگي منجر ميشود.