دولت عبارت از گروه انساني است كه در يك سرزمين خاص زندگي و توسط يك قدرت اداره می­شود. دولت را به عنوان نهاد بشري بدون مردم نمي‌توان تصور كرد. به همین جهت، يكي از عناصر بنيادي آن، جمعیت انسانی است؛ هرچند میزان و کمیت نفوس از لحاظ حقوقی تأثیر چندانی در ایجاد دولت ندارد؛ اما بدون شک، بلحاظ کیفی اگر ساکنان یک کشور دارای سطح مطلوب از دانش و آگاهی، تخصص و توانایی علمی و فنی قرار داشته باشند، در استقلال و اقتدار، توسعه و خودکفایی دارای تأثیر بوده و نقش مهم ایفا می‌کنند. بر این اساس، به محض این‌که عنصر قدرت را وارد حوزه‏ی مطالعات دولت و سیاست بین‏الملل کنیم، کم­ و­کیف جمعیت نقش بسیار مهمی در رسیدن به اهداف و تعیین عرصه‏ی منافع ملّی و بین المللی بازی می‏کند.
اما عنصر جمعیت و نفوس در کشور افغانستان، علاوه بر اهمیت عمومی، دارای اهتمام و جایگاه ویژه نیز است؛ چون بسیاری از تصامیم در سطح کلان ملی، استراتژی‌ها، پالیسی‌ها و سیاست‌گذاری‌ها، برای مدیریت جامعه در ظاهر متناسب و مبتنی بر نفوس موجود در ولایات و ولسوالی‌ها اتخاذ می‌گردد و متعاقب آن توزیع امکانات مادی و معنوی و حمایت‌های مختلف حکومتی از اتباع کشور بر این اساس صورت می‌گیرد. هرچند که در عمل و در واقع حاکمان و دولت‌مردان این سرزمین تا اکنون نه به این محاسبه پایبند بوده و نه می‌خواستند متعهد باشند.
از این‌رو،  به جرأت می‌توان گفت که این سرزمین از بدو تأسیس خود تحت عنوان افغانستان نوین در سال 1747 میلادی تاکنون دارای کدام آمار دقیق از نفوس و جمعیت نبوده است، تا بر اساس آن،  تصمیم‌ها و برنامه‌های کلان ملی عملیاتی و اجرایی شود.  سرانجام در تاریخ 19ثور 1396، ادارة مرکزي احصائيه، به شمول يک‌و‌نيم ميليون کوچي، نفوس افغانستان را 2. 29 ميليون اعلام کرد که 15 ميليون آن مردان و 14.2 ميليون ديگر آن زنان می‌باشند. نفوس شهري 6.9 ميليون و نفوس دهاتي کشور 20.8 ميليون مي‌باشد. مسئولان این مرکز بر دقیق بودن این آمار تا حدود تأکید داشتند.
اما سخن اینجا است که آمار فوق بیش از آن‌که یک آمار دقیق مبتنی بر روش‌ها و مکانیزم‌های تعریف شده و منطقی از سرشماری باشد، بیشتر غیر دقیق و مبتنی بر حدسیات و اطلاعات نادرستی است که از اهالی و یا مسئولان ولایتی این مرکز به دست می‌آید. وضعیت نامناسب امنیتی در بسیاری از ولایات و ولسوالی‌ها، جابجایی و مهاجرت‌های ناشی از جنگ‌ها و نا امنی‌ها و حتی مسیرهای صعب العبور برخی از مناطق و دور افتاده بودن بعضی از  قریه ها  و قصبات،  دلیل روشن برای این است که آمار اعلام شده از سوی ادارة مرکزی احصائیه خیلی دقیق و درست نیست. علاوه بر آن، دلایلی دیگری نیز بر عدم معیاری بودن این ارقام وجود دارد؛ چون هنوز در بسیاری از ولایات و ساحات، ثبت ولادات و وفیات وجود ندارد و حتی در شهرهای بزرگ و پایتخت کشور، این مشکل وجود دارد. جالب اینکه تعداد زیادی از خانواده‌ها هنوز از پروسة الزامی و قانونی بودنِ ثبت ولادت اولاد و نیز ثبت وفیات یا خبر ندارند و یا برای‌شان مهم نیست که این کار را در زمان تعیین شده قانونی انجام دهند، در نتیجه به نظر می‌رسد که آمار اعلام شده از نفوس افغانستان از سوی ادارة مرکزی احصائیه غیر دقیق و معیاری می‌باشد، بلکه بیشتر مبتنی بر همان اطلاعات غیر دقیق به شیوة سنتی از باب حدس و تخمین است.  
چرا سرشماری دقیق و معیاری نیاز است؟ همان‌طوری که تمام کشورها به منظور حمایت از حقوق شهروندان و ارائه خدمات معیاری به آنان، نیاز به احصا و نفوس شماری دقیق دارد، افغانستان نیز از این قاعده استثنا نیست، بلکه به دلیل شرایط خاص حاکم در این کشور، پروسة سرشماری و مشخص شدن تعداد جمعیت یک ضرورت انکارناپذیر است. زیرا برخورداری از امکانات و سرمایه ملی و توزیع عادلانه خدمات عمومی و حمایت‌های معنوی و مادی وابسته به آمار دقیق نفوس است و حتی مناصب سیاسی بدلیل قومی بودن مناسبات نیاز به مشخص بودن تعداد جمعیت آن کتله قومی است.
اگر به صورت روشن‌تر و عینی‌تر به این مسأله نگاه کنیم، اهمیت آن بیشتر محرز می‌شود؛ به دلیل که مبنای تصمیمات در بسیاری از مسائل کلان کشور در عرصه‌های مختلف سیاسی، اداری، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی و... میزان و تعداد جمعیت یک ساحه یا ولایت مورد نظر است. افزون بر آن، حتی حضور و جایگاه اقوام در ساختار کلان سیاسی به تناسب و ترکیب نفوس آن‌ها می‌باشند به عنوان مثال:

• تقسیم و ایجاد واحدهای اداری در سطح ولایات و ولسوالی‌ها براساس نفوس صورت گرفته و می‌گیرد و اکنون پروسة تعدیل و ایجاد واحدهای اداری جدید، مبتنی بر وجود جمیعت کافی و ادعای بر ظرفیت واحد مستقل شدن، تحت کار است.
• تقسیم کرسی نمایندگی به ولایات و حوزه‌ها در پارلمان کشور براساس تناسب نفوس در نظر گرفته شده است.
• کرسی‌های شورای ولایتى متناسب به تعداد نفوس هر ولایت تعیین می‌گردد.
• تعداد اعضای شورای ولسوالی به اساس جمعيت همان ولسوالی تعيين می‌شود.
• اختصاص امکانات ملی بر اساس نفوس در لایات تقسیم و توزیع می‌شود.
• به طور خلاصه در ساحات مختلف صحی، تعلیم و تحصیل، ترانسپورت، امورات معنوی چون حج فرضی، و... توزیع و سهمیه‌بندی امکانات براساس نفوس صورت می‌گیرد.