افغانستان کشوري است که اقوام مختلف با باورها، افکار و انديشه‌هاي متفاوت در آن سکونت داشته و با روحيه برادري و برابري در کنارهم به صورت مسالمت آميز زندگي مي نمايند. بدون اتحاد و وحدت ملي، ادامه زندگي اجتماعي مطلوب در چنين جامعه‌اي امکان‌پذير نخواهد بود؛ لذا بايد در جهت تأمين و تحکيم پايه‌هاي وحدت ملي در افغانستان تلاش‌هاي مضاعف صورت گرفته و همه اقوام و گروه‌ها نسبت به آن، به عنوان يک اصل و خط قرمز؛ باورمند باشند و نسبت به آن احساس مسؤليت نموده و درجهت تحقق همبستگي، همدلي، هم‌سوي و وحدت واقعي ميان شان؛ گامهاي مؤثر، جدي و عملي را بردارند. 
ما بايد اين تحليل و درک را داشته باشيم که وحدت ملي در افغانستان ضرورت مطلق بوده و به عنوان يک معيار براي جمع شدن اقوام و مهمترين عامل گردهم آمدن، با‌هم بودن و در کنارهم زندگي کردن، محسوب مي گردد. و در امر مبارزه با تبعيض و انحصار طلبي، ايجاد ثبات، تامين صلح عادلانه، رشد اقتصادي، توسعه فرهنگي، مشارکت سياسي و امثال آن، بهترين و آسانترين راه ممکن است. علاوه برآن دسترسي به دموکراسي، عدالت اجتماعي، حفظ ارزشهاي حقوق بشري و تأمين حقوق و آزاديهاي عمومي و اساسي افراد در جامعه در گيرو تحکيم پايه هاي وحدت ملي است.
اتحاد و همبستگي اقوام ساکن در کشور، احترام متقابل نسبت به همديگر، تحمل و احترام به اعتقادات و باورهاي همديگر، اجتناب و پرهيز از رفتارهاي حساسيت بر انگيز، از لازمه وحدت ملي است و با حفظ اين معيارها است که همه‌ي افراد  در جامعه مي توانند به هويت ملي واحد و وحدت ملي دست يابند و کشور به معني واقعي کلمه شکل بگيرد و همه نسبت به اين مرزو بوم تعلق خاطر پيدا نموده و در جهت حفظ، آزادي و استقلال آن، خود گذري داشته باشند. بنا براين ترويج روحيه تحمل پذيري، جمع شدن بر محور منافع مشترک، احساس و درد مشترک، راه رهايي از چنگال خشن دشمني و کينه ورزي و ايجاد صلح و ثبات در همه عرصه‌ها مي باشد. در اين صورت است که افراد از نظر حقوق و تکاليف به صورت يک‌سان بهره‌مند خواهند شد و از امتيازات مساوي و همچنين از فرصت هاي برابر اقتصادي، اجتماعي، سياسي و فرهنگي. و ... .برخوردار خواهند گشت. بر همين اساس است که قانون اساسي جمهوري اسلامي افغانستان حفظ وحدت ملي در افغانستان را مورد تأکيد قرار داده و در مقدمه آن چنين آمده است که: « به منظور ايجاد جامعه ‎ي مدني عاري از ظلم و استبداد، تبعيض و خشونت و مبتني بر قانونمندي و عدالت اجتماعي، حفظ کرامت و حقوق انساني و تأمين آزادي ‎ها و حقوق اساسي مردم..... اين قانون تصويب مي ‎گردد.»  براي به رسميت شناختن همه اقوام و معرفي آنان در ماده چهارم قانون اساسي به صراحت بيان شده است که: « حاکميت ملي در افغانستان به ملت تعلق دارد که به طور مستقيم  و يا توسط نمايندگان خود آن را اعمال مي کنند. ملت افغانستان عبارت است از تمام افرادي که تابعيت افغانستان را دارا باشند. ملت افغانستان متشکل از اقوام پشتون، تاجيک، هزاره، ازبک، ترکمن، بلوچ، پشه ‎اي، نورستاني، ايماق، عرب، قرغيز، قزلباش، گوجر براهوي و ساير اقوام مي ‎باشند و بر هرفرد ملت افغانستان کلمه ‎ي افغان اطلاق مي ‎شود.»
باتوجه به تأکيدات قانون اساسي و با وجود تنوع ديني، مذهبي، قومي، نژادي، لساني و امثال آن، افغانستان متعلق به همه اقوام با هم برادر و برابر ساکن آن است و همه وظيفه دارند براي ترقي، پشرفت، رشد، توسعه، آباداني در اين کشور تلاش نموده و در برابر هرنوع تجاوز و تعرض استادگي نمايند. از انحصار طلبي، تبعيض و برتري طلبي‌هاي نژادي و قومي که هميشه عوامل اصلي بحران و منازعه بوده است پرهيز کنند. انحصار و برتري طلبي هاي قومي و نژادي باعث مي گردد که حقوق برابر شهروندان ناديده گرفته شده و منابع و فرصت هاي ملي در اختيار يک عده خاص قرار بگيرد. حال که قانون ‎گذاران کشور منزلت برابر را براي همه ‎ي اقوام و قبايل در قانون اساسي افغانستان کنجانده اند به هيچ وجه منطقي نيست که اقوام آن را ناديده گرفته و همه مسائل را از ديد و دريچه تنگ قومي و سمتي تحليل نمايند. تحقق حاکميت ملي، حفظ وحدت ملي، حفظ وحراست از کرامت انساني، حفظ برابري در حقوق و تکاليف، استفاده از ثروت‌هاي ملي و مانند آن، نياز مند نگاه جمعي است نه نگاه شخصي و قومي. لذا همه‌ي اقوام محترم بوده و بايد از برخوردهاي مغاير با وحدت ملي پرهيز نمايند.
همچنين وحدت ملي ايجاب مي نمايد تا پيشرفت‌ها و افتخارات کسب شده توسط فرزندان غيور و با استعداد اين آب و خاک در عرصه‌هاي مختلف علمي، فرهنگي، اقتصادي، ورزشي، نظامي و امثال آن، متعلق به همه بوده و  نبايد قومي تلقي گردد. انحصاري نمودن آنها نيز به منزله تخريب و ضربه زدن به پايه‌هاي وحدت ملي است. کسب مقام اول در کانکور تحصيلي، المپياد علمي، رياضي، فزيک، مسابقات ورزشي و ..... باعث افتخار همه‌ي اقوام و از آن همه شهروندان است. تجليل از اين افتخارات و ارج‌گذاري نسبت به آنها، قابل قدر است ولي هياهو راه انداختن، جنبه قومي دادن، وسيله قرار دادن براي توهين و کوبيدن قوم و يا اقوام ديگر به هيچ وجه پسنديده نبوده و از رفتارهاي مغاير با وحدت ملي و زير پاه نمودن اتحاد و همبستگي ملي محسوب مي گردد. لذا توجه  اقوام و مسؤلين به اين امر مهم بوده و يکي از موضوعات حساسيت برانگيز اجتماعي در جامعه افغانستان تلقي مي گردد که اميد است به صورت جدي مورد تحليل و توجه همگان قرار گيرد.