صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

شنبه ۸ ثور ۱۴۰۳

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

ظرفیت توسعه یک شهر خلاق

-

ظرفیت توسعه یک شهر خلاق

سال 2014 سال ویژه ای برای همه مردم افغانستان بالخصوص شهروندان بامیانی بود. بامیان نخستین شهر در منطقه خاورمیانه و آسیای مرکزی به عنوان شهرخلاق در صنایع دستی به شبکه شهرهای خلاق جهان پیوست. پیوستن به شبکه جهانی شهرهای خلاق نشان دهنده ظرفیت های قوی این شهر در توسعه شهری است. بامیان مهد هنر، فرهنگ و معماری است و در تلفیق با طبیعت منجر به خلق مجموعه بی نظیری شده است. از همه مهمتر، وجود شهروندان خلاق یعنی کنشگران شهر از قبیل نخبگان، فعالان اقتصادی، هنرمندان، متخصصان، فعالان مدنی، محصلان، فرهنگیان، مدیران و کارگزاران؛ همان چیزی است که یک شهر برای توسعه برپایه خلاقیت بدان نیازمند است. مطمئنا عضویت بامیان در شبکه شهرهای خلاق به معنای پایان کار و رسیدن به هدف غایی یعنی «بهترشدن کیفیت زندگی برای شهروندان» نیست، بلکه تنها یادآور وجود ظرفیت های بالقوه برای توسعه است. نقش شهرها در توسعه ملی امروزه بر کسی پوشیده نیست، شکوفایی یک شهر در سطح بین المللی راه میانبری است تا با ایجاد مناسبات بین شهر(توسعه یافته) با سایر شهرها در سطح منطقه و ملی، سایر شهرها هم از مزایای توسعه برخوردار گردند. در شرایط اقتصاد رقابتی بین المللی، دولت ها در تلاش اند با سیاست گذاری های خود از مزیت های رقابتی شهرها نهایت استفاده را ببرند؛ تا هم برای ارتقاء شرایط زندگی شهروندان و هم در جهت ارز آوری و ارتقاء اقتصاد ملی تلاش نمایند. متاسفانه در سال 1395 یعنی یکسال بعد از عضویت بامیان در این شبکه، بودجه انکشافی و بودجه عادی هیچ افزایشی نداشته است! در کنار این که بامیان از محروم ترین ولایات کشور است، بهداشت در وضع نامطلوبی است، دسترسی آب آشامیدنی سالم مقدور نیست، زیرساخت کافی وجود ندارد، هیچ پروژه ی ملی در سطح ولایت روی کار نیست، برق وجود ندارد، نیمی از کودکان در سن تحصیل از مکتب رفتن محروم هستند، 40فی صد دختران زیر سن ازدواج می کنند. در بامیان خدمات اولیه زندگی شهری وجود ندارد در حالی که مردم یک شهر خلاق تمام انرژی شان را صرف رفع نیازهای اولیه نمی کنند، شهر خلاق شرایطی را فراهم می آورد تا ساکنین به کسب مهارت ها، اجرای ایده ها و تفکرات خلاقانه بپردازند. بامیان دارای ظرفیت های مهمی برای توسعه افغانستان است که متاسفانه به سادگی از کنار آن می گذریم. بدانیم که عضویت در شبکه جهانی شهرهای خلاق صرفا یک امر تشریفاتی و تبلیغاتی نیست. برای کسب مزایای عضویت در این شبکه، نیاز به تلاش مداوم برای حفظ جایگاه شهر بامیان و همچین رسیدن به معیارهای شبکه جهانی شهرهای خلاق است.
ایده شهر خلاق
گسترش روز افزون شهرنشینی و رشد کالبدی شهر در دنیای معاصر، شهرها را با بن بستهای کالبدی و مدیریتی روبرو نموده و در نتیجه موجب ایجاد مشکلات و معضلات شهری گردیده است. شهر خلاق در صدد است با استفاده از اقتصاد و فرهنگ در جهت رسیدن به توسعه شهری گام بردارد. از این رو رهیافت شهرهای خلاق در پی رسیدن به شهری است، که مأمن خلاقیت و فرهنگ است. شهری به عنوان بستر فعالیت عموم مردم، که دارای تنوع، زیبایی و جذابیت کافی برای جذب و پرورش استعدادها، نوآوری ها وایده ها باشد و بتواند از ایده و خلاقیت افراد چه افراد خاص و ویژه و چه شهروندان عادی در جهت حل مسائل اساسی و پایه ریزی توسعه شهری بهره ببرد. به طور کل، ايده شهر خلاق مبحثي جديد در حوزه مطالعات شهری است و بر بهتر شدن محيط زندگي و ارتقاي كيفيت زندگي به واسطه تفكرات نو شهروندان تأكيد دارد.
برنامه شهرهاي خلاق را یونسکو با هدف ایجاد شبکه ای به هم پیوسته از شهرهایی که در هفت هنر؛ ادبیات، سینما، موسیقی، هنرهاي مردمی، طراحی شهري، اغذیه و هنرهاي رسانه اي فعال و تأثیرگذار هستند، اجرا می کند. این شبکه به توسعه توانایی هاي اقتصادي و تنوع فرهنگی شهرهاي مختلف جهان کمک می کند. ارتباط با فرهنگ های گوناگون و در نتیجه شناخت بیشتر خود و تلاش برای گسترش عدالت اجتماعی در استفاده از صنایع خلاق، حرکت در مسیر پایداری اجتماعی را موجب می شود.
رابطه شهر و شهروند در شهر خلاق
از لحاظ تاریخی؛ شهرها برای تولید ثروت همواره بر خلاقیت قشر خلاق خود از قبیل کارگزاران اقتصادی، هنرمندان، محصلان و ... متکی بودند. خلاقیت شهروندان در واقع همان نیروی حیاتی و محرک شهر است که بوسیله آن شهر قادر به تولید ثروت، دانش، هنر و .. می شود. برای مثال در گذشته ی شهر بلخ، بامیان یا هرات، این شهرها علاوه بر اینکه محل رشد و شکوفایی افراد بزرگی همچون مولوی، ناصرخسرو، ابن سینا و. بودند، خود در غنای فرهنگی و اقتصادی از جمله ثروتمندترین و شکوفاترین شهرهای عصر خود بوده اند. شهروند خلاق نیاز به فضایی دارد که بتواند ایده های خود را در آن بپروراند. مکانی که در آن هر شهروند استعداد فردی خود را با آموختن و پرورش هنر، استعداد، خلاقیت و نوآوری، در مهارت ها و فنون گوناگون را به نمایش بگذارند. اگر جامعه او را به کشف استعدادها ترغیب نکند خلاقیت به فعلیت نخواهد رسید بنابراین شهری به سوی شکوفایی حرکت می کند که دارای ساختارهای کالبدی، امکانات کافی و یک سیستم پویا و متنوع در زمینه شکوفایی استعداد فردی همه اقشار جامعه باشد. شهر دارای عرصه طبیعی، زیبایی بصری، هنر و معماری، تسهیلات و زیرساخت های مناسب و ... افراد خلاق را به خود جذب می کند، افراد تمایل دارند در مکان ها و جاهایی زندگی کنند که دارای این ویژگی ها باشد. این مولفه ها در حقیقت ابزار توسعه شهرهای آینده شمرده می شوند. جذب افراد نخبه روند توسعه شهر را تسهیل می بخشد و به شکوفاتر شدن هرچه بیشتر شهر منجر می شود.
نقش دولت
دستیابی به توسعه و زندگی بهتر برای شهروندان باید مهمترین هدف دولت ها باشد.
دولت برای استفاده بهتر از ظرفیت ها و توانمندی های شهرهای خلاق نقش تسهیل کننده دارد؛ هدایت پروژه های انکشافی، تصحیح و فعال کردن سیستم بانکی، حمایت جدی از بخش خصوصی و نهادهای غیردولتی، تشویق سرمایه گذاران داخلی و خارجی، سرمایه گذاری در بخش تکنولوژی، و توجه همه جانبه به مسئله محیط زیست می تواند اثر گذار باشد. به دلیل ماهیت بین المللی شهرهای خلاق نقش دولت در مناسبات و تعاملات بین المللی بسیار حائز اهمیت است. دولت بایستی برای ارائه خدمات به شهروندان و گردشگران از قبیل خدمات ویزا، خدمات بلیط و راهنمایی مسافران و ...  اقدام نماید؛ از این رو ضروری است که نمایندگی های وزارتخانه های مربوطه از قبیل وزارت خارجه در شهر دایر گردد. همچنین نسبت به ایجاد نمایندگی های کشورهای خارجی در شهر استقبال شود.

مزایای پیوستن به شبکه شهرهای خلاق
مردم شهرهای خلاق در شرایط، محیط و در فعالیت هایی قرار می گیرند که به ظهور هنرمندان، اندیشمندان و دانشمندان آینده منجر می شود. فعالیت کارکنان خلاق در بخش های اقتصادی منجر به ایجاد کالای فرهنگی مورد علاقه مصرف کنندگان می گردد. خلاقیت همواره سبب ایجاد فرصت های اجتماعی می گردد؛ لذا مشارکت اجتماعی در سطح بالایی قرار دارد. تعاملات اجتماعی بالا باعث می شود کارآفرینان بخش فرهنگی کسب و کار خلاق خود را رشد و گسترش دهند. تجاری سازی ایده های ساده و نوآورانه سبب اشتغال زایی و تولید ثروت در شهرهای خلاق خواهد شد. در این شهرها استعداد و خلاقیت فردی موتور پیشبرنده خلاقیت اجتماعی و شکوفایی شهری است.
عضویت بامیان در این شبکه تاثیرات مثبتی بر صنعت گردشگری این ولایت خواهد داشت. بیشتر شناخته شدن ویژگی خاص شهر خلاق نزد جهانیان، موجب جذب گردشگر به شهر می شود و جذب گردشگر علاوه بر رونق بخشی به آن خلاقیت خاص، می تواند توسعه اقتصادی کل شهر، منطقه و کشور را در پی داشته باشد. بنابراین تمام کنشگران شهر از قبیل متخصصان شهرسازی، مدیران و شهروندان بایستی شهر را در جهت دستیابی به توسعه پایدار اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی یاری نمایند.
ارتباط با فرهنگ های گوناگون و در نتیجه شناخت بیشتر خود و دیگران، تلاش برای گسترش عدالت اجتماعی در استفاده از صنایع خلاق، حرکت در مسیر پایداری اجتماعی را موجب می شود.  این پیشرفت ها، در درازمدت، می توانند با همکاری های بین المللی کامل شوند. بنابراین همکاری های بین المللی راه را برای پیشرفت در دسته مورد نظر و نیز بیشتر شناخته شدن شهر نزد کشورهای مختلف هموار می کنند.
در نتیجه رونق صنایع خلاق و نیز ارتباطات بین المللی میان شهرهای خلاق می تواند به رونق اقتصاد و افزایش اشتغال در شهر و نیز ارزآوری در سطح ملی بینجامد. بدین صورت شهر خلاق از لحاظ اقتصادی در مسیر پایداری گام بر میدارد. درنهایت با استفاده از مواد و مصالح بومی می توان توسعه پایدار زیست محیطی شهر امیدوار شد.

دیدگاه شما