صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

جمعه ۷ ثور ۱۴۰۳

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

به بهانه روزجهانی محصلان عوامل ضعف تحصیلات عالی در افغانستان

-

به بهانه روزجهانی محصلان عوامل ضعف تحصیلات عالی در افغانستان

در کشورهای امروزی که همه به سمت پیشرفت و تکامل در تلاش هستند نمی توان اقدامات نهاد آموزشی را دست کم گرفت چرا که از ارکان اصلی هر کشوری، تحصیلات بالای افراد آن جامعه و سیستم پویای تربیتی و آموزشی است. اساس و استمرار جوامع بشری از دیرباز بر شالوده آموزش و پرورش استوار بوده است و هرچه گردونه تاریخ رو به جلو می رود، روز به روز بر اهمیت و نقش اساسی آن افزوده می شود به طوری که امروزه آموزش همگانی به عنوان یکی از ارکان توسعه پایدار شناخته شده است و هر کشوری در جهان، بخش بزرگی ازدرآمد ملی خود را برای گسترش، بهبود و کارایی آن اختصاص می دهد. در واقع آموزش رکن اساسی جامعه انسانی است. در نتیجه باید مشکلات و عوامل منفی را که در جامعه و نظام آموزشی کشور، باعث تضعیف این رکن و در بلند مدت تضعیف جامعه میگردد را شناسایی و برطرف ساخت.
یکی از مهم ترین عواملی که در نظام آموزشی می تواند بسیار تآثیرگذار باشد تدریس است. تدریس به عنوان یکی از ارکان اصلی فرایند آموزشی تلقی می گردد که در کارایی نظام آموزشی نقش موثری را ایفا می کند و به جرئت می توان گفت که در کشور ما این عامل به شکل منفی بر عملکرد تحصیلی و بازدهی مراکز آموزشی در کشور تآثیرگذار بوده است. چون در کنار قدیمی بودن مواد درسی به خصوص در برخی دانشگاه های دولتی، روش های مناسبی نیز توسط مدرسان مورد استفاده قرار نمی گیرد. در حالی که  استفاده از سبک های تدریس گوناگون با نظارت بر نیازهای متنوع یادگیرندگان و همچنین استفاده از تنوع در روش ها و سبک های تدریس در طی فرایند یاددهی – یادگیری می تواند مشوق یادگیری طولانی مدت در تمام طول زندگی افراد یک جامعه گردد. در این زمینه باید مسئولین نهادهای اموزشی به دنبال این باشند تا جدیدترین منابع درسی را در کنار امکانات مناسب آموزشی، برای محصلان فراهم کنند و از طرفی خود محصلان نیز باید به دنبال یادگیری فعال و مبتنی بر فعالیت های زندگی باشند. یعنی در کنار یادگیری تئوری ها و نظریه ها با روش های مناسب تدریس، باید به دنبال حل مساله باشند و از معلومات فراگرفته شده در مراکز آموزشی من حیث ابزار استفاده کنند. پس می توان گفت تدریس و روش های آن در نظام آموزشی باید مبتنی بر حل مساله قرار گیرد تا معلومات نقش ابزار را برای محصل داشته باشد و نه هدف.
یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار بر آموزش نیروی انسانی، فرسودگی است که از آن با عنوان فرسودگی تحصیلی نام برده می شود و وجود آن مخل آموزش است. فرسودگی حالتی از خستگی ذهنی و هیجانی است که باعث بی اشتیاقی محصلان به امر آموزش و فراگیری مطالب می گردد که در بلندمدت باعث ناکارامدی نظام آموزشی می شود. عوامل زیادی می تواند بر فرسودگی تحصیلی تآثیرگذار باشد که از مهم ترین عوامل آن می توان امید به کار و انگیزش تحصیلی را نام برد. یعنی بعد روانی انسان نقش مهمی را در رشد و ارتقای او دارد در نتیجه هرچه قدر اهداف و برنامه های اموزشی یک جامعه در راستای رشد احساس ارزشمندی و مهم بودن محصلان شکل بگیرد، فرسودگی تحصیلی کمتر است که باید به این مهم اشاره کرد که برخی مراکز آموزشی کشور، نه تنها در جهت غنامندی محصلان تلاش نمی کنند بلکه انگیزه و امید آنها را مورد سرکوب قرار داده و باعث ایجاد فرسودگی تحصیلی در کشور می شوند.از عواملی که امید و انگیزه محصلان را در کشور به خطر می اندازد می توان وجود فساد در نظام آموزشی و شغلی کشور، محدود بودن رشته های تحصیلی در کشور و پایین بودن نرخ ایجاد اشتغال را نام برد که باعث می شود محصلان به آینده درسی و شغلی خود دید مناسبی را نداشته باشند و در نهایت این دیدگاه، فرسودگی تحصیلی را برای آنها به ارمغان می آورد.
از عوامل منفی دیگری که می توان به آن اشاره کرد، اهمال کاری تحصیلی است که امروزه یکی از بحث های مهم و مورد توجه پژوهشگران است که از آن به عنوان یک عادت بد یاد می کنند و متآسفانه این عامل نیز در جامعه علمی کشور در سطح بالایی وجود دارد. اهمال کاری تحصیلی یعنی عمل به تاخیر انداختن غیر ضروری تکالیف و ارجاع آن به آینده بدون دلیل مناسبی، تا جایی که پریشانی ذهنی و هیجانی برای فرد به وجود می آورد. ازعوامل مهمی که باعث ایجاد اهمال کاری تحصیلی برای محصلان می شود، می توان نداشتن اهداف مناسب و برنامه های بلند مدت را توسط خود محصلان نام برد که در کنار ایجاد فرسودگی تحصیلی، اهمال کاری تحصیلی را نیز به همراه خواهد داشت. در این بین نباید از نقش محوری اینترنت در ایجاد چنین وضعیتی غافل شد. اینترنت امروزه دارای فواید و اهمیت غیرقابل انکاری است چنان که بدون آن امکان برنامه ریزی و توسعه و بهره وری در زمینه های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و علمی در جهان فعلی و آینده امکان پذیر نخواهد بود و ویژگی های خاص این فناوری جذابیت آن را برای کاربران صدچندان می کند. در این بین محصلان در رده های سنی متفاوت قطعا به استفاده از این فناوری نیاز دارند اما اگر در استفاده از این فناوری، هدفمند و با برنامه پیش نروند، قطعا به مرور زمان دچار اهمال کاری تحصیلی خواهند شد. همانطور که امروزه میبینیم، گسترش شبکه های اجتماعی در این فناوری و در جامعه ما، وقت و زمان زیادی را از کاربران آن به خصوص محصلان ضایع می کند و در نهایت باعث اعتیاد به آن می گردد و در بسیاری از موارد این اعتیاد، باعث اهمال کاری تحصیلی برای محصلان می شود.
از عوامل مهم دیگری که بر تربیت نیروی انسانی یک جامعه بسیار تاثیرگذار است، تغذیه مناسب است که در کشور ما متآسفانه با وجود آمار بلند فقرو بیکاری، توجه کمتری به آن صورت می گیرد. در حالی که داشتن تغذیه مناسب در اکثر کشورهای توسعه یافته مورد توجه جدی قرار دارد چرا که اگر تغذیه افراد جامعه به خصوص محصلان کافی و یا مناسب نباشد، بهره وری یادگیری آنها می تواند کاهش یابد. فرهنگ اشتباه تغذیه در کشور و مناسب نبودن آن می تواند مشکلات جسمی و صحی فراوانی را برای محصلان ایجاد کند که بروز این مشکلات در افراد قطعا تاثیر منفی را بر روند یادگیری انها می گذارد.
در سطح کلان نیز میتوان به وجود یک سیستم و ساختار آموزشی کارامد اشاره کرد که باید دارای یک برنامه ریزی استراتژیک باشد. ازآنجایی که رسالت اصلی یک نظام آموزشی در یک جامعه، شکوفایی استعدادهای افراد آن جامعه و تآمین نیروی انسانی مناسب برای آن جامعه می باشد، نبود یک برنامه ریزی استراتژیک برای یک دوره بلند مدت می تواند ضربه سنگینی را بر آن جامعه وارد کند. متآسفانه در کشور ما سیستم و نظام اموزشی، فاسد و به شدت ضعیف است و می توان این مهم را در سطح مکاتب دولتی و حتی دانشگاه های دولتی وخصوصی  به چشم دید و این ساختار غلط و اشتباه سال هاست شکل گرفته است و اصلاحات چندانی در آن به وجود نیامده است. در این زمینه دولت باید با همکاری بخش خصوصی اصلاحات زیادی را در سیستم آموزشی کشور آورده و یک برنامه استراتژیک را برای آن با توجه به نیازهای جامعه ایجاد کند و باعث شکوفایی این نهاد مهم در جامعه شود تا شاهد قوی تر شدن نیروی انسانی در جامعه و پیشرفت کشور باشیم.
در پایان باید به این مهم اشاره کرد که هرچقدر در یک جامعه اصلاحات اساسی تری برای رفع مشکلات محصلان و عوامل منفی در نظام و ساختار اموزشی صورت گیرد، جامعه با سرعت بیشتری به سمت پیشرفت حرکت خواهد کرد.

دیدگاه شما