ماهیت تآمین مالی جمعی
تآمین مالی جمعی یک ابزار نوآورانه تامین مالی است. «تامین مالی جمعی» از ترکیب دو مفهوم جمعیت و تامین مالی تشکیل شده است. فرایند تامین مالی از جمعیت انبوه بدین صورت است که کارآفرین و صاحب ایده با معرفی طرح یا پروژه خود، افراد را به سرمایه گذاری ترغیب می‌کند و در ازای سرمایه گذاری به آن‌ها امتیاز (پاداش مادی یا معنوی، سهام و یا بخشی از محصول) می‌دهد. دو عنصر «فراخوان باز» و «جمعیت» ارکان تامین مالی جمعی هستند و بر اساس این اصل که «خرد جمعی برخرد باهوش ترین فرد یا افراد آن جمع برتری دارد» ابزاری است که خرد جمعی را در راستای تولید کالا یا ارائه خدمتی همگرا می‌کند.

کارآفرینی در بستر فضای مجازی
این روش تامین مالی حاصل پیشرفت فناوری اطلاعات و ارتباطات از طریق ایجاد وبسایت و ایجاد زمینه مبادله وجوه در بستر اینترنت به منظور گردآوری وجوه از جماعت انبوه مردم در گوشه و کنار جهان است که گونه‌ای از نوآوری‌های باز و اجتماعی به شمار می‌رود و موارد موفقیت آمیز فراوانی از ایجاد کسب و کارهای جدید از این طریق گزارش شده است.
در این روش کارآفرینان و سرمایه گذاران در یک بستر مشارکتی که نوع تکامل یافته‌ای از شبکه‌های اجتماعی است به دو صورت انتفاعی و غیر انتفاعی به تعامل با یکدیگر می‌پردازند. در یک طرف این تعامل، مجموعه‌ای از فرصت‌های سرمایه گذاری در قالب ایده یا پروژه وجود دارد که توسط کارآفرینان معرفی می‌شود و از جمع درخواست می‌کنند تا برای تامین مالی مشارکت کنند و در طرف دیگر جمعیتی از مردم علاقمند به سرمایه گذاری هستند که با تکیه بر خرد جمعی و نظام ارزیابی مبتنی بر خرد جمعی شبکه، ضمن تبادل آراء و ارزیابی میزان ریسک و سود هر یک از فرصت ها، به رتبه بندی و اولویت گذاری آن‌ها می‌پردازند که در نهایت با انتخاب خوش آتیه ترین و مطمئن ترین فرصت‌های معرفی شده نسبت به تامین مالی آن مشارکت می‌کنند و این چرخه رتبه بندی و مشارکت تا زمانی تکرار می‌شود که طرح‌های منتخب به هدف تامین بودجه کامل رسیده و از فهرست فرصت‌های سرمایه گذاری خارج شود.
البته در این جا عامل سومی نیز نقش «سازمان تامین مالی جمعی» را بازی می‌کند. این بازیگر در واقع همان بستر مشارکتی است که از مجموعه سیستم ها، زیر سیستم‌ها و فرایند گردش اطلاعات و گردش کار تشکیل شده است که می‌تواند در شکل یک وبسایت، صفحه فیسبوک یا توییتر ظاهر شود. این پایگاه همگرا کننده جماعتی است که عزم حمایت و مشارکت در تامین مالی طرح‌ها و فرصت‌ها را دارند. از ویژگی‌های این روش، امکان برقراری ارتباط مستقیم میان کارآفرینان و سرمایه گذاران است؛ مردم از مصرف کننده صرف فراتر رفته و می‌توانند از تولیدکنندگان بخواهند تا نظرات آنان را تا حد ممکن در کیفیت محصول اعمال نمایند.

روش های مشارکت
در فرایند تامین مالی جمعی، کارآفرین اقدام به تهیه طرح تجاری می‌نماید و تمام اطلاعات مربوط به فعالیت‌های تجاری خود را به همراه اهداف پروژه در آن منعکس می‌نماید. همچنین نحوه مصرف منابع جمع آوری شده را نیز در طرح تجاری برای آگاهی مشارکت کنندگان در طرح اعلام می‌دارد. در درگاه یا پلت فرم به سرمایه گذاران اعلام می‌شود که در قبال مشارکت خود در طرح چه عوائدی را دریافت خواهند نمود. به طور کلی عمده روش‌های انگیزه دهی شامل اهداء، پاداش، قرض و مشارکت است.

1- اهداء:
اهداء معمولا در امور خیریه به کار می‌رود. سرمایه گذاران انتظار هیچ گونه بازگشت سرمایه را ندارند و نیات آن‌ها منافع معنوی و اهداف انسان دوستانه است و شامل طرح هایی می‌شود که نیازمند کمک‌های بلاعوض اند و منافع جمعی در آن لحاظ شده است نظیر تولید محصولات فرهنگی و هنری، تولید داروی خاص و شرکت‌های تعاونی.
سایت گوفاندمی[1] که از سال 2010 آغاز به کار نموده است پیشگام این نمونه از تامین مالی جمعی می‌باشد و تا کنون توانسته است 120 میلیون دلار در 350 کمپین و از 1.4 میلیون نفر جمع آوری نماید. روحیه خیرخواهانه اجتماعی افراد ظرفیت خوبی برای رشد این صنعت محسوب می‌شود.

2- پاداش یا جائزه:
در این روش از سوی کارآفرین به تامین کنندگان مالی وعده سپرده می‌شود که پس از عرضه موفقانه محصولات به بازار آن‌ها سهمی از محصول را به طور رایگان دریافت می‌کنند و یا حداقل هنگام خرید از تخفیف ویژه‌ای برخوردار می‌شوند. این روش بالاترین سهم از مدل تامین مالی جمعی در جهان را به خود اختصاص داده است و عمدتا در حوزه محصولات صنعتی رواج دارد. این شیوه را می‌توان نسخه‌ای دیگر از پیش فروش محصولات بنگاه دانست. انگیزه سرمایه گذاران نارضایتی از محصولات نظیر موجود در بازار و یا پیشنهاد اعمال آپشن‌های جدید در محصول در دست ساخت می‌تواند باشد. وبسایت کیک استارتر[2] که با شعار تامین مالی پروژه‌های خلاق با این شیوه به گرد آوری وجوه می‌پردازد تا کنون توانسته است با برگزاری 70923 فراخوان، مبلغ حدود 1.335 میلیارد دلار از طریق 7.1 میلیون نفر جمع آوری کند یعنی برای هر طرح به طور میانگین 100 حامی وجود داشته است. 27٪ طرح‌ها بیش از ده هزار دلار دریافت کرده اند و حدود 2٪ از طرح‌ها بالغ بر صدهزار دلار! این پایگاه اذعان دارد که تمام پروژه‌ها تامین مالی نمی‌شوند ولی تا کنون 44٪ پروژه‌های ارائه شده به این پایگاه توانسته اند منابع لازم را جذب کنند.

3- قرض:
طرح هایی که از این شیوه برای تامین مالی اقدام می‌کنند نسبت به سایر شیوه‌ها پائین ترین سهم و کاربرد کمتری در مدل تامین مالی جمعی دارند و مصادیق آن در پروژه‌های با رقم سرمایه گذاری بالا مشاهده شده است. وجوه گاهی به صورت قرض الحسنه و بیشتر با بهره‌ای مشخص البته بدون دریافت وثیقه در اختیار کارآفرین قرار داده می‌شود و کارآفرین باید آن را به تدریج مسترد نماید. شرکت کارآفرین با صدور اوراق قرضه شرکتی تعهد می‌کند که پس از سپری شدن دوره‌های زمانی مشخص مثلا سه ماه، شش ماه و یا یک سال اوراق قرضه را از دارندگان آن به قیمت بالاتری بازخرید نماید. دلیل مراجعه کارآفرین به عامه مردم رانده شدنش از سوی نهادهای اعطای وام سنتی است که ممکن است به دلائل مختلفی از جمله فقدان درجه اعتباری اتفاق افتاده باشد.
از اکتبر 2013 تا کنون سایت لندینگ کلوب[3] به تنهایی به 200 هزار طرح با مجموع 2.7 میلیارد دلار و با میانگین هر طرح 13490 دلار وام تدارک دیده است. نرخ نکول این سایت 1.5٪ برای قرض گیرندگان با کمترین درجه ریسک و 10٪ برای مشتریان با بالاترین درجه ریسک گزارش شده است. یکی دیگر از سایت‌های فعال در تامین مالی جمعی مبتنی بر بدهی فاندینگ سرکل[4] است.

4- سهام یا اوراق سرمایه ای:
کاربرد این روش در تامین بودجه مورد نیاز برای تحقق یک ایده و یا راه اندازی یک کسب و کار است. در این شیوه فرد ارائه کننده وجه نه در پروژه‌ای خاص بلکه در خود کسب و کار سرمایه گذاری می‌کنند. فرد مذکور با خرید اوراق سرمایه‌ای مستحق سهمی از درآمدهای شرکت می‌شود. حقوقی که به مشارکت کنندگان در سرمایه گذاری داده می‌شود متنوع است؛ از حق رای در مجمع عمومی گرفته تا دریافت سود سهام و یا فروش آن. در عین حال همانند کارآفرین برای مشارکت کنندگان نیز خطر شکست کسب و کار و متضرر شدن وجود دارد و از آنجا که اجرای مدل مشارکت نیاز به صدور اوراق بهادار از نوع سهام دارد، این شیوه تامین مالی جمعی پیچیده ترین و در حال کاراترین مدل مردم نهاد برای شکل گیری سرمایه مورد نیاز است. پیچیدگی در کنار فوائد این مدل، نیاز آن به قانونگذاری و نظارت دقیق آن را گوشزد می‌کند. هر چند پایگاه ها، درگاه‌ها و صفحه هایی که در جهان از مدل مشارکت در تامین مالی جمعی استفاده می‌کنند بسیار کمتر از سایر مدل‌ها است اما به دلیل توجه برخی از دولت‌ها به این مدل و تلاش در تسهیل اجرای آن، مدل مشارکت را با رشد سریع مواجه کرده است. این مدل بیشتر در کشورهای اروپایی و استرالیا رواج دارد.
یکی از سایت‌های معتبر فعال در مدل مشارکت سایت کراودفاندر[5] است که از طریق فروش اوراق قرضه قابل تبدیل به سهام به جذب، تجهیز و تخصیص منابع مالی مورد نیاز کارآفرینان در سرتاسر جهان می‌پردازد.

لینک وبسایت ها
1) www.gofundme.com
2) www.kickstarter.com
3) www.lendingclub.com
4) www.fundingcircle.com
5) www.crowdfunder.com