صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

سه شنبه ۲۹ حوت ۱۴۰۲

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

نقش چین در ایجاد تفاهم میان افغانستان و پاکستان

-

نقش چین در ایجاد تفاهم میان افغانستان و پاکستان

چین اولین کشور همسایه بود که رئیس جمهور غنی پس از تشکیل حکومت وحدت ملی، آن را دق الباب کرد. حکومت وحدت ملی تا هم اکنون به دنبال ایجاد رابطه استراتژیک و مؤثر با حکومت خلق چین است. این می رساند که افغانستان همیشه به چین، تعلق خاطر نشان داده است. چین می توانست به عنوان یک همسایه تأثیر گذار، در روابط پاکستان و افغانستان نقش استراتژیک و مساوی را ایفا کند. اما چین به خاطر برخی مناسبات منطقه ی و رابطه استراتژیک اش با پاکستان، با افغانستان مثل پاکستان روابط گرم نداشته است. بدین سبب است که مسیر ارتباطی میان چین و افغانستان تا کنون ناهموار باقی مانده است، با آنکه واخان گذرگاه زیبا و ارزش گذار برای افغانستان و چین تلقی می گردد، اما دشوار و صعب العبور باقی مانده است. این مسیر نا هموار، نماد تردید در تردد و رفت و آمد میان این دو کشور به حساب می آید. با آنکه در آن طرف تر میان چین و پاکستان، مسیری به بزرگی بزرگراه قراقروم به وجود آمده است که بزرگترین مسیر ترانزیتی چین را به جنوب آسیا شکل می دهد، اما در این طرف، میان افغانستان و چین، مسیر ارتباطی در حدی نیست که دو همسایه به طور معمول با یکدیگر ارتباط داشته باشد. این واقعیت طبیعی می تواند نماد روابط چین و افغانستان در طول سالیان متوالی تعبیر شود. گویا این دو راه هموار و ناهموار نشان دهنده رویکرد سیاسی چین با افغانستان و پاکستان است.
اما به تازگی حکومت خلق چین بر آن شده است که نقش خودش را در ایجاد تفاهم و رابطه میان افغانستان و پاکستان ایفا کند. قرار است که نشست سه جانبه میان وزیران خارجه افغانستان، پاکستان و چین به ابتکار و میزبانی بیجینگ برگزار شود. هدف از این نشست، تقویت همکاری های منطقه ی، مبارزه مشترک با گروه های تروریستی و اعتماد سازی سیاسی میان افغانستان و چین مطرح شده است. چین بر آنست است که افغانستان و پاکستان از طریق این نشست های مشترک به یک تفاهم دو جانبه برسد.
این نشست پس از آن برگزار می شود که نشست های چند جانبه، میان افغانستان، پاکستان و آمریکا و همچنین نشست های که به میانجی ترکیه برگزار شد، تا کنون بی نتیجه مانده است. به نظر می رسد که چین بر آنست که با استفاده از تجربه های نشست های گذشته، این بار توانایی های خود را در آزمون بگذارد. بعید نمی رسد که چین موفق شود، زیرا حکومت خلق چین هم بر پاکستان قدرت ایجاد فشار را دارد و هم در نگاه جامعه بین المللی متهم به ایجاد روابط دیپلماتیک و نظامی با طالبان نمی باشد.
اما چنانچه که در مقدمه سخن آمد، این گمانه زنی ها بر اذهان پدید می آید که حکومت پاکستان از طریق چین به دنبال سرگرم نگهداشتن افغانستان در فصل سرما و زمستان نباشد. علاوه بر آن رابطه ناگسستنی و استراتژیک پاکستان و چین این سؤال را خلق می کند که به راستی حکومت چین در پرتو استراتژی جدید هند محور آمریکا در افغانستان، نقش خود را چگونه بازی خواهد کرد؟
گذشته سیاست چین به وضاحت می رساند که این کشور در سیاست خود با هند و نیز افغانستان، همیشه با معیار پاکستان تعیین نسبت نموده است. این ظرافت می رساند که نگاه چین به افغانستان هیچگاه به صورت مستقل نبوده است. بلکه نگاه چین به افغانستان به صورت حوزه ی و منطقه بوده است. چین افغانستان را در محیط منطقه بررسی و ارزیابی می کند، دقیقا مشکل اساسی از همین دیدگاه شکل می گیرد. چه آنکه در این حوزه ی منطقه ی بازیگران متفاوت با استراتژی های متعارض وجود دارند. تعارض منافع در این حوزه منطقه ی برای افغانستان مشکلات فراوانی را تا هنوز خلق کرده است. البته عامل اصلی، عدم توانایی افغانستان نیز در بازی های سیاسی اش در سطح منطقه بوده است. وگرنه پاکستان از همین منافع متعارض بازیگران منطقه، منافع ملی خود را شکل می دهد و فربه می سازد. پاکستان از ابتدای شکل گیری تا کنون از بحران های منطقه ی به نفع خود سود جسته است. در این سود جویی تا آن حد مهارت یافته است که بارها در منطقه بحران آفریده و سرانجام خود به عنوان محور راه حل پذیرفته شده است.
چین و هند در این حوزه منطقه ی به عنوان بازیگران اصلی تا کنون منافع متعارض داشته اند. افغانستان و پاکستان به عنوان بازیگران پیرامونی هرکدام خود به یکی از این بازیگران متوسل شده اند. تنش میان چین و هندوستان با تنش افغانستان و به پاکستان شباهت های پیشینه دار داشته اند. مشکل مرزی و مشکل آب، چین و هند را درگیرجنگ نظامی نیز نمودند و این تنش تا هم اکنون ادامه دارند. تنش میان افغانستان و پاکستان نیز با تنش میان چین و هند چندان بی مانند نیست. بدین سبب بود که افغانستان همیشه رابطه سیاسی خودش را باهند هموار می کرده است. پاکستان نیز از ابتدای تأسیس خود تا کنون، با رقیب سیاسی هند، رفاقت داشته است. چین در این رفاقت بر آمده از رقابت منطقه ی، همیشه جانب پاکستان را نگهداشته است. توسعه سلاح اتمی پاکستان با تلاش پیگیر چین صورت گرفته است. شرکت هوای و ترمیم صنایع هوای پاکستان با کمک چین ارتقا یافته است. بندر گوادر در جنوب پاکستان با مدیریت و سرمایه گذاری چین، به بزرگترین بندر ترانزیتی در جنوب آسیا تبدیل شده است. چین به پاکستان به عنوان اهرم فشار بر علیه هندوستان استفاده می کند. چین در سالیانی اخیر برای در امان ماندن از ترور و حشت بنیادگران اسلامی به یک نحوی خاطر پاکستان را گرامی داشته است. پاکستان نیز متقابلا، به بنیادگرایان تابع امرش مدارا در برابر چین را تلقین کرده است. بدین سبب بود که چین در برابر مبارزه با تروریسم و بنیادگرایی اسلامی جانب احتیاط را نگهداشت و در ائتلاف بین المللی به رهبری آمریکا در جنگ با طالبان نیز وارد نشد.
چین در سال های گذشته مأموریت مبارزه با افراط گرایان دینی را بر عهده آمریکا و افغانستان گذاشت، هر چند که به عنوان سکاندار سازمان شانگهای از گسترش ناتو به مناطق همجوارش نا خرسند به نظر می رسید.
از دیگر جانب، چین در تعاملات با افغانستان نیز ناگزیر خواسته های پاکستان را نهایت مراعات کرده است. چه آنکه چین مجبور است که پاکستان را به خاطر رقابت با هند و کنترل بنیادگران مسلمان در ایالت سنکیانگ، همیشه راضی نگهدارد.
همین رفتار مداراجویانه سیاسی چین، از طرف دیگر باعث عدم سرمایه گذاری اقتصادی این کشور در افغانستان گردید. چین در معدن مس عینک آماده سرمایه گذاری شد ولی این سرمایه گذاری به حدی نبود که در اقتصاد افغانستان تأثیرات به سزای داشته باشد.
افغانستان اما برعکس، پیوسته جانب احتیاط را در رقابت های منطقه ی لحاظ کرده است. به همین سبب بود که در برابر قرارداد چین در مس عینک، خاطر هند را در قرار داد معدن آهنگ حاجی گگ نگهداشت. دولت وحدت ملی، بر خلاف سنت گذشته، دروازه چین را نسبت به هند زود تر دق الباب کرد. ولی چین در رابطه با افغانستان، مانند گذشته با تردید نگریست.
با این هم، حکومت چین حد اقل از سال گذشته رابطه دیپلماتیک اش را با حکومت افغانستان تقویت کرده است. سفر های مقام های بلند پایه حکومت افغانستان در چین و منافع مشترک این دو کشور در زمینه راه های ترانزیتی در سطح منطقه، پیوند های ناگسستنی ایجاد کرده است.
اکنون که حکومت چین بر ایجاد میانجی میان افغانستان و پاکستان عزم کرده است، حکومت افغانستان از هر اقدامی که در راستای رسیدن به صلح در منطقه و افغانستان کمک کند، استقبال و همکاری خواهد کرد.
=

دیدگاه شما