صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

سه شنبه ۲۹ حوت ۱۴۰۲

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

2018؛ سال تروریسم خانه به‌دوش

-

2018؛ سال تروریسم خانه به‌دوش

در آستانه سال 2018 میلادی قرار داریم و سال 2017 را پشت سر گذاشتیم. سال گذشته میلادی به قدری مصیبت بار و ملال آور بود که هرگز کسی دریغ آن را نخواهد خورد و ضرب المثل «سال به سال، دریغ از پارسال» در آن صدق نخواهد کرد. نخستین موضوعی که برای یادآوری رخدادهای سال گذشته و تحلیل چشم انداز سال آینده به ذهن تبادر می کند، موضوع امنیت و بحران امنیتی و موضوع جنگ با تروریسم است. به همین خاطر سخن گفتن از ضرورت های زندگی، مناسبت های تاریخی، مسایل فرهنگی و شادمانی هایی که از لازمه حلول سال نو است، تقریبا جایی برای بحث ندارد. زیرا در وضعیتی قرار داریم که نگرانی از چهره یکایک مردمان این سرزمین می بارد و مهم ترین دغدغه عمومی امنیت و حفاظت از جان شهروندان است.
2017؛ سالی که بد گذشت
در سال گذشته حوادث تلخی رخ داد و کشتار مردم بی گناه از طریق حملات تروریستی و انتحاری به قدری مصیبت بار بود که در بسیاری از مواقع جان فشانی های نیروهای امنیتی کشور را تحت شعاع قرار داد و افکار عمومی را از توجه به نیروهای امنیتی و عملکرد آن ها به سمت شکاف های قومی و مذهبی سوق داد. رخدادهای تروریستی در سال 2017 از سوی تروریست ها و حامیان منطقه ای آن ها به گونه ای طراحی و اجرا شد که همگرایی های نیم بند اجتماعی را صدمه زدند و نفاق و پراکندگی را عمیق تر ساختند.
حملات تروریستی در چهار راهی زنبق، شفاخانه چهارصد بستر اردو، قول اردوی شاهین، مسجد باقرالعلوم، مسجد زینبیه هرات، مسجد امام زمان شمال کابل، مسجد امام زمان غرب کابل، مسجد الزهرا، مرکز تبیان، مرکز آموزشی پلیس پکتیا، حمله بر یک مراسم تشییع جنازه در ننگرهار، حمله بر مرکز فرماندهی میوند، مراسم تشییع جنازه سالم ایزدیار و...تنها بخشی از حملات تروریستی در سال 2017 بوده است. در هر یک از حوادث فوق ده ها تن از هموطنان ما به شهادت رسیدند و ده ها تن دیگر نیز زخم برداشتند و صدها خانواده بر گلم غم نشستند. این حملات تروریستی چنان که گفته شد تنها بخشی از صدها حمله تروریستی دیگر است که از سوی دشمن در سراسر کشور طراحی و اجرا شده است.
اگر بگوییم که روزی نبوده است که در نقطه ای از این سرزمین حمله انتحاری و تروریستی نبوده است، سخن به گزاف نگفته ایم. علاوه بر حملات تروریستی، در جبهه های جنگ نیز تقریبا در اکثر نقاط کشور نبردها بین نیروهای امنیتی افغانستان و تروریست ها به صورت مستمر ادامه داشته است. بنابراین می توان گفت که مردم افغانستان هیچ خاطره خوشی از سال 2017 ندارند و به نحوی همه خوش حال هستند که خوب شد این سال سایه سنگین خود را از سر مردم کم کرده است.
چشم انداز سال 2018
سال 2017 با تمام تلخی های خود گذشت که هزاران افسوس و رنج را به همراه داشت و دیگر نباید دریغ آن را خورد. اما اینک مهم سالی است که در آستانه آن قرار داریم و این سال برای همه ما هزاران دلهره و نگرانی به همراه دارد. دلهره و ترس از تشدید جنگ، نگرانی از سختی های معیشت، نگرانی از بیکاری و فقر، نگرانی از رخدادهای شکننده قومی و مذهبی و در نهایت نگرانی و ترس از امنیت و حوادث امنیتی از هم اکنون سایه خود را بر حیات جمعی ما افکنده است و دست بردار هم نیست.
اما با تمام نگرانی ها و دلهره ها که در سرزمینی به نام افغانستان تقریبا همزاد آدمی است، دیگر نمی توان گفت که این سال سال بقا است. سال های گذشه به قدری وضعیت خراب بود که در آستانه سال حتی مسولان عالی رتبه افغانستان اذعان می کردند که سال بقا را در پیش روی خویش دارند و تمام تلاش شان این است که وضعیت موجود را حفظ کنند. اما حداقل سال 2018 از این نگاه در ردیف سال های گذشته قرار ندارد. اگرچه هنوز نشانه های واضحی از تشدید جنگ و خشونت دیده می شود و هر روزه تروریست ها وحشی تر می شوند و از مردم ما قربانی می گیرند. ولی تهدیدها به اندازه ای نیست که هستی و حیات جمعی مردم افغانستان و نظام موجود را براندازد. بنابراین در آستانه سال جدید روزنه هایی از امید و جوانه هایی از آرزوهای نو در سیمای شهروندان کشور دیده می شود. همینکه ما در ورطه سقوط قرار نداریم و پایه های نظام جدید و حیات جمعی مردم افغانستان به اندازه کافی پا گرفته و خطر رفتن در دام امارت یا خلافت اسلامی کاهش یافته است، جای بسی خرسندی و امیدوارکننده است.
این امیدواری ها از این جهت نیز ارزشمند است که حکومت طی یک سال گذشته گام های بزرگی در زمینه تطبیق پلان های انکشافی برداشته و دستاوردهای خوبی در زمینه مبارزه با فساد داشته است. افغانستان راه های جدیدی به دنیای بیرون به منظور ترانزیت و تجارت یافته است و علاقمندی های زیادی برای سرمایه گذاری های جدید در افغانستان به وجود آمده است. هم چنین بازار تجارت در کشور رونق یافته است و کالاهای افغانی به بازارهای جهانی راه یافته است. از این جهت چشم انداز سال جدید میلادی تا حدودی نسبت به گذشته مثبت است و امید می رود که مشکلات موجود نتوانند بر عزم و اراده مردم افغانستان تاثیرات منفی بگذارد. اما این گفته ها به معنای رفع تهدهای جدی نیست.  شرط اصلی تحقق بخشیدن به امیدواری ها و افزایش این امیدواری ها این است که نگاه جدید و متناسب با شرایط و وضعیت جدید در دستگاه تصمیم گیری کشور به وجود آید.
عوامل موثر بر امنیت افغانستان و الزامات جدید
اگرچه در مجموع شرایط امنیتی در سال 2018 نسبت به سال قبل بهتر پیش بینی می شود ولی فاکتورهای تاثیرگذار به امنیت نسبت به گذشته پیچیده تر و ابهام آمیز تر شده است. در گذشته یک گروه تروریستی وجود داشت با چند کشور حمایت کننده و ایتلاف بین المللی در کنار افغانستان. اما اکنون ده ها گروه تروریستی در کشور حضور دارند و مهم تر این که شیوه های جدیدی از حملات تروریستی را در حال اجرا و تمرین هستند. تمام کشورهای منطقه به نحوی در میدان بازی افغانستان فعال شده و هرکس ساز خویش را می نوازند. از این منظر وضعیت جدید و بازی های جدید، استراتژی ها و پالیسی های جدید را ایجاب می کند.
الف- تروریسم خانه به دوش
نخستین تغییر در شکل و شمایل تروریسم به وجود آمده است. گروه های تروریستی به قدری سیار عمل می کنند که در سطح جهان حملات انتحاری انجام می دهند ولی درهیچ جا رد پایی از خود بر جای نمی گذارند. ماهیت تروریسم تفاوت نکرده است ولی شیوه های کار و سبک حملات شان به کلی تفاوت کرده است. به عبارت دیگر تروریسم اکنون ویروس بی جغرافیا و لامکان است. اما جغرافیای ذهنی و مجازی از طریق ایدئولوژی مشترک به وجود آورده است. شکست تروریست ها در سوریه و عراق بر سیالیت آن کمک کرده است و سبب شده است که آن ها خود را با شرایط به وجود آمده تطبیق دهند.
در افغانستان نیز تروریست ها تا سال 2015 برای سرزمین می جنگیدند و تصور طراحان پشت پرده تروریسم این بود که اگر بتوانند حداقل سه ولایت را در افغانستان به دست گیرند، مفهوم خلافت یا امارت اسلامی به طور انضمامی تحقق می یابد. سازمان دهندگان جنگ تا آن زمان فکر می کردند که اگر سرزمینی در اختیار داشته باشند می توانند راحت هم جنگ کنند و هم در صورت لزوم بر سر میز مذاکره صلح قدرت چانه زنی بهتری داشته باشند. مهم تر این که از دید تیوریسین های پروژه هراس افکنی به دست آوردن سرزمین مشخص به عنوان پایتخت امارت یا خلافت اسلامی بر مشروعیت و توجیه فلسفه وجودی طالبان یا گروه های مشابه آن، کمک شایانی می کند.  اما این رویا طی دو سال گذشته با تمام تلاش هایی که صورت گرفت خوش بختانه تعبیر درستی نشد و در واقع تیر طراحان این ایده به سنگ اصابت کرد. به همین خاطر تروریست ها تصمیم گرفته اند که حضور خود را در قالب تروریسم لامکان و خلافت بی جغرافیا تثبیت کنند.
تنها راه تثبیت حضور تروریسم در افغانستان آن هم به صورت مجازی و لامکان، گسترش حملات انتحاری بر اهداف از پیش تعیین شده است. اگرچه از تشدید جنگ در نقاط جنگی به عنوان تاکتیک های نظامی استفاده خواهند کرد. ولی اصل تمرکز شان بر انجام حملات تروریستی بر اهداف مشخص و از پیش تعیین شده خواهد بود.
این وضعیت ایجاب می کند که پالیسی های امنیتی افغانستان نیز متناسب با شرایط جدید تغییر کند. تروریسم با حمایت حملات هوایی نیروهای ایتلاف بین المللی در جبهه های جنک سرکوب شود و در درون شهرها راه های نفوذ آن ها مسدود گردد. تمام سرمایه گذاری های امنیتی در سال 2018 باید بر کشف و خنثی سازی حملات انتحاری و تروریستی در داخل شهرها متمرکز گردد.
ب- بازیگران جدید و تاثیرگذاری های متقابل
در گذشته تنها یک یا دو کشور با مهره های تروریستی بازی می کردند. ولی اکنون با توجه به وضعیت جدید بین المللی و آشوبی که در خاورمیانه به وجود آمده است، بازیگران جدید وارد معرکه شده اند. این بازیگران از روسیه گرفته تا چین، ایران، هندوستان و برخی از کشورهای اطراف افغانستان را در بر می گیرد. مذاق بازیگری در عرصه روابط بین المللی و منطقه ای در گذشته با طعم های آشنا خو کرده بود. اما اکنون ذایقه ها تفاوت کرده و بسی گسترده تر و متنوع تر شده است. اکنون هر کس متناسب با پالیسی های خود و مبتنی بر حفاظت از منافع ملی خویش با افغانستان و پدیده هایی چون تروریسم بازی می کنند.
بدین ترتیب این گوناگونی و تنوع بازیگران را به خصوص اگر به صورت فاکتوریل و تاثیرگذاری های متقابل در نظر بگیریم، مجموعه ای از اعمال و روش های سیاسی را ایجاب می کند که از سوی افغانستان باید طراحی و اجرا گردد. در غیر آن پیچیدگی غیر قابل پیشی بینی بازی های سیاسی و امنیتی افغانستان را در خود فرو برده و در کلاف سردرگم گرفتار خواهد کرد.
ج- احیای جبهه جهانی ضد تروریسم
به این واقعیت باید تن در داد که مبارزه با تروریسم در توان یک یا چند کشور مشخص نیست. همان گونه که تروریسم تنها خطر تهدیدکننده یک یا چند کشور مشخص نیست. کسانی که امروز تمام سرمایه های کشور و مردم خود را برای زنده نگهداشتن هراس افکنی و تقویت تروریسم خرج می کنند، روزی از کرده خویش پشیمان خواهند شد. اما بدون شک امروزه حساب آن ها از کشورهای دیگر جدا است.
واقعیت این است که از سال 2013 تا کنون افغانستان تقریبا به تنهایی در برابر تروریسم مبارزه کرده است. اما بسیار طبیعی است که این مبارزه به تنهایی کافی نبوده و نخواهد بود. الزامات جدید و شرایط حاکم بر کشورهای منطقه با توجه به گسترش تروریسم این مدعا را به خوبی توجیه می کند.
اگر قبول کنیم که تروریسم تهدید علیه بشریت و ارزش های بشری است، باید همگان علیه آن بسیج شوند. کاری که در نخستین سال های مبارزه با تروریسم به خصوص پس از حمله تروریستی بر برج های تجارت جهانی صورت گرفت. اگر اراده واحد و یک پارچه علیه تروریسم به وجود نیاید و جبهه جهانی مبارزه با تروریسم تقویت نشود، هم چنان شاهد رشد و گسترش هراس افکنی باید باشیم.
بخشی از تلاش ها مربوط به افغانستان و سیاست گذاری های خارجی ما می شود. اگر افغانستان بتواند از طریق دیپلماسی فعال در عرصه بین المللی به خصوص در هماهنگی با همکاران بین المللی خود ذهنیت عمومی را در جهان علیه تروریسم و سرچشمه های آن بشوراند، در عرصه مبارزه با تروریسم موفق خواهد بود. اما اگر نتواند حمایت های بیشتر بین المللی را جذب کند، چندان تغییر چشم گیری را در راستای مبارزه با تروریسم شاهد نخواهد بود.
د- ضرورت انسجام درونی و انجام کارهای خانگی
انسجام درونی در اداره و رهبری حکومت و انجام درست کارهای خانگی شرط اصلی پیروزی بر تروریسم و فایق آمدن بر چالش های دیگر است. امنیت یکی از خواست های اصلی مردم و بنیاد توسعه و ترقی کشور است. اما متاسفانه این ضرورت اصلی نه تنها توسط دشمنان و تروریسم بین المللی بلکه به وسیله بازی های نادرست سیاسی نیز به شدت تهدید می شود. شاخ و شانه کشیدن های بی مورد و اختلافات درونی هم ظرفیت های درونی نظام را دچار فرسایش کرده است و هم سبب بی اعتمادی متقابل مردم و حکومت شده است. کسانی که این روزها به خاطر منافع شخصی و فردی خویش سرنوشت کشور و مردم را به بازی می گیرند، بدون تردید بر حساسیت شرایط موجود آگاه نیستند. چه بسا که ریشه بخشی از مشکلات و بحران های فعلی کشور در همین بازی های کودکانه نهفته است.
علاوه بر آن، انجام کارهای خانگی حکومت نیز یکی از مهم ترین عوامل ثبات و امیدبخش برای مردم افغانستان است. برگزاری انتخابات پارلمانی و شوراهای ولسوالی ها، تطبیق پروژه های انکشافی، مبارزه قاطع با فساد، از بین بردن تبعیض های تاریخی و نهادینه شده، فراهم کردن زمینه کار و معیشت برای مردم از مهم ترین کارهای خانگی حکومت است که در صورت انجام درست آن ها امیدواری ها به ثبات و امنیت بیشتر می شود. این موارد تاثیرات سریع، عینی و ماندگار در مبارزه با تروریسم و به وجود آمدن امنیت دارد.
سخن پایانی
سال 2018 اگرچه سال بقا به حساب نمی آید و از این جهت چندان جای نگرانی نیست. اما نگرانی های اصلی و عمومی هم چنان باقی است. وضعیت امنیتی فرق کرده و بازیگران بین المللی تاثیرگذار در امنیت افغانستان زیاد شده اند. بازی های منطقه ای به شدت پیچیده و ابهام آلود شده و تاثیرگذاری متقابل افزایش یافته و صورت های بازی تکثیر گردیده است.
تروریسم به گفته یکی از نویسندگان اکنون به صورت بالونی در آمده است که حتی اگر هدف قرار گیرد به صورت سریع جا به جا می شود و حالت سیال به خود گرفته است. در واقع تروریسم به خصوص در سال 2018 به سان موجود خانه به دوش و بی جغرافیا نقاط خاص و از پیش تعیین شده ای را هدف خواهد گرفت. به همین خاطر سال 2018 سال تروریسم خانه به دوش خواهد بود.
حکومت افغانستان در سال جدید علاوه بر مبارزه قاطع و هدفمند با تروریسم باید بازی های جدید منطقه ای را به درستی رصد و با آن ها مقابله کند. علاوه بر آن همزمان به کارهای خانگی خویش نیز بپردازد تا بتواند قدرت پاسخگویی داخلی را افزایش دهد. برگزاری انتخابات پارلمانی و شوراهای ولسوالی، تطبیق پروژه های انکشافی و زیربنایی، مبارزه با تبعیض و فساد، توزیع متوازن ثروت ملی و فراهم سازی زمینه اشتغال جوانان بخشی از کارهای مهم خانگی حکومت است. موارد فوق از عوامل مهم و تاثیرگذار در تامین امنیت و استحکام ثبات سیاسی است.

دیدگاه شما