بارش باران رحمتی الهی است که بر سر همه موجودات و مخلوقات می بارد و به زندگی شان طراوت و شادابی می بخشد ولی برای مردم مسلمان افغانستان باران اهمیت  ویژه‌ای دارد. مردم افغانستان آب را خیر و نیکی شمرده و آن را به مثابه رحمتی از جانب پروردگار می دانند. مردم هنگام باران شادمان شده و از خدای متعال شکر این خیر و رحمت را می نمایند. زیرا در میان ادیان هیچ دینی مانند اسلام به موضوع آب نپرداخته است. خداوند در قرآن کریم 63 بار از آب نام می برد. علاوه بر آن آب نقش مهمی در اجرای صحیح مسائل فقهی مانند غسل و دست نماز و ... دارد. امر توجه به باران، به مرور زمان از اندیشه های فقهی و فلسفی اسلامی به ارزش های ادبی، علمی، فنی و تخصصی تمدن خراسان زمین راه یافته است.
هرکجا آب روان سبزه بود                     هر کجا اشکی روان رحمت شود (مولانای بلخی).
ولی امروزه اندک بارشی، مردم شهرکابل را غافلگیر نمود و آبگرفتگی معابر باعث می شود تا بخشی از شهر فلج گردد. بی توجهی، غفلت و عدم مدیریت آب از سوی نهادهای مدیریت شهری باعث شده باشندگان کابل دچار درد تکراری و مزمنی به نام سیلاب شوند. سیلابی که باعث خسارات مالی و جسمی بسیاری به باشندگان کابل گشته است. بیشترین آسیب را مردم غرب کابل می بینند. جایی که هیچ گونه خدمات مناسبی از سوی وزارت شهرسازی و شاروالی کابل به مردم ارائه نمی شود. حتی این ساحه در ماه حوت گذشته شاهد تخریب منازل و آوارگی چندی از باشندگان خود بوده است.
امروزه سیل و آبگرفتگی معابر از مشکلات عمده شهرهای جهان است. شهرهای کشورهای مدرن این مشکل را به فرصتی برای احیا منابع آبی خود تبدیل می نمایند ولی طبیعتا در شهرهایی که زیرساخت و امکانات مناسب  ندارند این مشکل دوچندان می شود. شهرهای افغانستان هم در مجموعه شهرهای ناتوان و ناکارآمد در  مدیریت و جمع آوری آب شهری قرار می گیرند. زیرا ایجاد رواناب مساوی است با ناکارآمدی سیستم.
گذشتگان چطور بر مشکلات خود پیروز می شدند؟
تقریبا نیمی از خراسان زمین، این گهواره تمدن و تاریخ آسیا را بیابان تشکیل داده است. ولی چگونه شهرهایی با قدمت بیش از  5 هزار سال مانند هرات و بامیان تا کنون در این واحه دوام آورده اند؟ مورخ یونانی هردوت، هرات را سبد غذایی آسیای مرکزی وصف کرده است. و امپراتور بابر، در خاطراتش نوشته است: در تمام نقاط مسکون جهان شهری چون هرات وجود ندارد. بریتانیایی ها هرات را بخش هایی از جزیره انگلیس تشبیه می کردند. جهانگرد انگلیسی در سال 1831 نوشت: در میان تپه های سرسبز، روستاهای کوچک و زیبا، باغها، تاکستان ها و مزارع گندم قرار دارند. نهرهای کوچک و زلال که از هر طرف دشت حاصلخیز هرات را قطع می کنند، این مناظر دلربا را زیباتر ساخته است. (سیکروسکی، 1989، به نقل از احمدرشید). شهرهای خراسان با وجود تهدیدها و فشارهای اقلیمی همواره سرسبز و زیبا بوده اند. زیرا اجداد ما ماهرترین مهندسان آبی زمان خود بودند. و در حفر کاریزها و قنات، جوی و جویچه ها تبحر داشتند. گاهی این جوی ها از به داخل شهر می رسید. و فضای شهر را معطر می نمود: شیخ بهایی که سالهای جوانی و تحصیل را به خراسان مهاجر شده و در هرات زیسته در مورد کیفیت آب شهر هرات شعری به زبان عربی دارد. محمدآصف فکرت در ترجمه آن چنین می گوید
اگر گويند که  آب هرات به  آب نيل و  فرات  پهلو می زند،
گزاف نگفته اند، که اين سخن را بسی گواه است.
آب را در جويباران بيني، چنان که مرواريد را در صدف.
ژرفای آب را از پاکی دو بِد ِست پنداری ـ آبی که دو نيزه ژرفا دارد.
آبی گوارنده است, که چون بر روی خورِش نوشی پنداری سالی است گرسنه ای
منابع تاریخی از شروع دانش مهندسی آب در سرزمین خراسان نامی نبرده اند. ولیکن اولین اشاره ها از دوره اشکانیان است. بعد از اسلام و در دوره سلجوقیان این دانش در شهر سمرقند به نقطه اوج خود می رسد. تیموریان مهندسی آب را به سرتاسر کشور از مشهد تا هرات و از یزد تا بامیان و بلخ گسترده می نمایند. تیموریان حتی بخشی از این دانش را با کشور چین در به ازای هنر نقاشی چینی مبادله می کنند.
سیستم آب تیموریان چگونه کار می کرد؟
اولین شهرهای جهان بدون نقشه روی زمین ساخته شده اند. هنگامی که ساخت و سازهای پیچیده تر نیاز بود، در ابتدا لوح های گلین و بعد نقشه هایی به کار گرفته می شد. (ترنر،1995).
در خراسان باستان، نقشه شهر مساوی بود با نقشه شبکه آب. سیستم آب و فاضلاب هرات مانند آب و فاضلاب شهرهای رومیان باستان عمل می کرد بصورتی که اب تازه به وسیله کانال هایی به شهر منتقل و آب زائد از طریق جوی ها و نقب ها به خندق محله ها سرازیر می شد و سپس از طریق فاضلاب سرتاسری بزرگ به بیرون هدایت می گردید.(البته در هرات آب آشامیدنی در حوض ها ذخیره می شد)،  در کنار ان معابر نفوذپذیری داشتند(خاکی و سنگی) و درختان در سرتاسر مسیر آب کاشته می شد، البته هردو سیستم فضولات انسانی را پوشش نمی داند. اگرچه توالت امروزی در روم ابداع شد ولی فضولات انسانی در نهایت به معابر ریخته می شد که سبب همه گیری بیماری ها می گردید. ولی در هرات این فضولات را دهقانان با خاکروبه منازل مخلوط کرده و توسط الاغ به مزارع منقل می کردند. روش رومیان تا ابتدای قرن 20 و روش خراسانیان تا چند دهه پیش تنها روش ممکن بود. پس از آن، اروپائیان سیستم های پیشرفته با کار گذاشتن لوله ها و مسیرهایی برای عرضه و جمع آوری آب ایجاد کردند. ولی متاسفانه در هرات نسبت به مناسب سازی و کارآمدسازی سیستم قدیم اقدامی صورت نگرفت و به مرور کوچه های شهر قدیم بسیار کثیف و آلوده گردید. و در هنگام باران، هرات مانند دیگرشهرهای افغانستان گرفتار مصیبتی به نام رواناب است..
رواناب چیست؟
آب از جمله اصلی ترين و رايج ترين تركيباتي است كه همه جا در سطح كره زمين يافت شده و مقدار آن بسته به زمان و مكان تغيير ميكند. اگرچه بيشتر حجم آب هاي كره زمين مربوط به اقيانوس هاست، امـا همـواره تبـادلي مشخص بين اقيانوس، اتمسـفر و زمـين وجـود دارد. بـارش يكـي از مهـمتـرين عناصـر اقليمـي و از مهـمتـرين شاخص هاي آب و هوايي در هر ناحيه جغرافيايي به حساب ميآيد و نقش اصلي را در تامين منابع آبي ايفـا مـي كند. به دليل اهميت بارش و تاثير آن بر شرايط محيط و نقش آن در منابع آبي، بررسـي نحـوه رفتـار و احتمـال وقوع آن ميتواند مولفه هاي تاثيرگذار در برنامه ريزي و مديريت بهتر و همچنين استفاده بهينه از آن باشد. آبي كـه از اتمسفر به سطح زمين ميرسد در معرض چندين فرايند معمول هيدرولوژيك قـرار دارد. بخشـي از آن تبخيـر شده، بخشي به داخل خاك نفوذ كرده، مقداري از آن چاله ها و گودال هاي سطح زمين را پر كرده و بخشـي از آن روي سطح يا داخل جوي ها و رودخانه ها جريان مي يابد. بخشي از بارش نيز تحت عنوان رواناب سـطحي، پـس از تكميل ظرفيت نفوذ آب در خاك روي سطح جريان مي يابد. رواناب سطحي از مهمترين مؤلفه هاي طبيعي چرخه هيدرولوژيك آب در طبيعت محسوب ميگردد و مقدار آن براي هر بارش بـه ميـزان سـطوح نفوذناپـذير و شـيب منطقه زهكشي، شدت بارش و خصوصيات سطوح نفوذ ناپذير بستگي دارد. (کوچمنت،2004).
زمـاني كـه در اثر فعاليتهاي ساخت و ساز شهری سطوح نفوذناپذير يا آسيب ديده ايجاد مي شوند، عدم مديريت صحيح رواناب مـيتوانـد محيط زيست را تحت تاثير عواملي چون تغيير در حجم رواناب و حركت آلايندهها به سمت بدنه هـاي آبـي قـرار دهد. تخريب درياچه ها، جريانهاي رودخانه اي و تالاب ها در اثر روانـاب هـاي شـهري باعـث كـاهش ارزش هـاي اقتصادي محله شده و هزينه استفاده عمومي از آب را افزايش ميدهد.  رواناب شهري تحت عنوان «منبع آلودگي غير نقطه اي» بيان مي شود. با اين كه هنوز تعريف روشني بـراي آن هـا وجود ندارد، حداقل كردن آن بايد مركز توجه تمام برنامه ريزي هاي كاربري زمين باشد، زيرا عامل بسيار مـؤثري در آلودگي آبهاي سطحي و زيرزميني است. اين منابع آلودگي شامل خاك فرسـايش يافتـه ناشـي از سـاخت و ساز، روغن و گريس اتومبيل، نيتروژن و فسفر حاصل از كود و ... مي باشند.(هاکان و هوقتالن،2003).
رواناب در واقع بخشی از باران است که در سطح زمین به سوی مناطق پست جاری می شود. رواناب زمانی اتفاق می افتد که شدت بارش از شدت نفوذ بیشتر باشد. بر اساس تئوری جریان سطحی اشباع، رواناب زمانی ایجاد می شود که خاک از نفوذ آب اشباع شده باشد. شبکه هدایت آب های سطحی بیشتر با هدف خروج رواناب و کاهش خسارات ناشی از سیل ایجاد می شود. علاوه بر مولفه های طبیعی؛ مهمترین دلیل شکل گیری رواناب نبود زیرساخت مناسب شهری است. همچنین حجم بالای بارندگی در یک بازه زمانی، عدم رعایت فرهنگ شهرنشینی از سوی برخی شهروندان و نبود مدیریت یکپارچه شهری میان سازمان های مختلف دولتی و بخش خصوصی از دلایل دیگر ایجاد این معضل است. در عصر حاضر به دلیل افزايش جمعيت و در نتيجه افزايش تقاضا براي بهره برداري از منابع آبي باعث شده است تا رواناب سطحي به عنوان يكي از مهمترين منابع تامين آب محسوب شود. رشد و توسعه مناطق شهري و افزايش آگـاهي هاي عمومي در رابطه با اثرات محيط زيستي روانابهاي شهري تاثير بسـزايي در كيفيـت جريـان هـاي ناشـي از روانابها دارد. مديريت مدرن و برنامه ريزي هرچه بيشتر در اين خصوص طلب خواهد كرد..
راهکارهایی جهت جلوگیری از سیلاب در شهر
انجام مطالعات دقیق و علمی در زمینه بررسی عوارض موجود در حوزه آبریز، توپوگرافی، زمین شناسی و خاک(میزان نفوذپذیری)، شیب موجود، جهت شیب و
طراحی بهترین مسیر هدایت آب های سطحی (بوسیله بررسی نقشه های شیب و جهت جریان آب های سطحی)، همچنین انتخاب بهترین محل برای احداث دریچه های فاضلاب(تا آب ناشی از باران به داخل آن هدایت شود).
آموزش شهروندان.
لایروبی جوی های کنار سرک و کانال ها به منظور جلوگیری از سرازیر شدن آب به داخل سرک ها.
استفاده از رويكردهاي مدرن مديريت رواناب شهري
کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی در مدلسازی، بهره برداری، مدیریت و مانیتورینگ سامانه