صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

سه شنبه ۲۹ حوت ۱۴۰۲

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

سنجش امتحان جمعی بست‌های کارکنان خدمات ملکی با ترازوی شایسته‌سالاری

-

سنجش امتحان جمعی بست‌های  کارکنان خدمات ملکی با ترازوی شایسته‌سالاری

سپردن کار به اهل کار سپردن باید فراتر از شعار باشد. سپردن کار به آدمهای شایسته باید کاربردی شود تا «گفته و شنیدههای در باد» و «نوشتهای بر روی آب» نباشد. ما همگی به نیکی میدانیم که بسی سالهای درازی است که مردم در آرزوی سپردن کار به اهل کار یا شایستهسالاری را شنیدهایم؛ ولی کمتر کاربردی و کارکردی شده است؛ با تمام این گفتهها و شنیدههای در باد، خوشبختانه امروزها خبر قشنگی در زمینۀ استخدام کارکنان خدمات ملکی در افغانستان میشنویم. کار بسزا و ستودنی است؛ مثلاً در رسانهها گفته میشود که آزمون جمعی در ولایتهای کجا و کجا برگزار شد.
آنچه در این بین برجسته است روند آزمون استخدامی است که کار را قشنگ میسازد. رقابت آزاد یکی از بهترین گزینههای سپردن کار به شایستگان است. روند آزمون دست جمعی اصلاحات اداری در زمینۀ خدمات ملکی اینگونه بوده است که نامزدهای آزمون دست جمعی باید نخست برای ثبت معلومات بایومتریک و دریافت کارت امتحان در آزمون شرکت میکردند.
شایستهسالاری که به زبان انگلیسی meritocracy گفته میشود عبارت است از شیوهای از حکومت یا مدیریت که در آن مجریان و کارگزاران بر پایۀ توانایی و شایستگیشان برگزیده میشوند نه بر پارۀ قدرت مالی یا موقعیت اجتماعی و خانوادگی. این شیوۀ حکومتداری و یا مدیریت حکومتی حکومتها و دولتها را بهنظام سیاسی شایستهسالار رهنمون میکند؛ نظامی که در آن مفاهیمی چون خویشاوندسالاری، قبیلهگرایی، حزب سالاری و غیره کاربرد ندارد بلکه افراد با توانایی و کارایی قرار میگیرند.
البته متخصصین باور دارند که شایستهسالاری، نوعی از حکومت نیست، بلکه ایدئولوژی است، ایدئولوژیای که شاخصهایی چون توانایی، هوشمندی، دانش در زمینۀ کاری ویژهای که فرد در آن قرار میگیرد. متخصصین گفتهاند که شایستهسالاری یا سپردن کار به دست اهلش دارای ارکان چهارگانه است که عبارتاند از 1. رکن شایسته خواهی، 2. شایسته شناسی، 3. شایسته داری، 4. شایسته پروری؛ بنابراین هر نظامی که خواهان شکل دادن به شایستهسالاری باید این چهار رکن را کاربردی بسازد؛ وگرنه راه نادرستی را پیموده است.
با توجه به چهار رکنی که در بالا گفته شد، باید دانست که هرگاه دولت افغانستان در پی شایستهسالاری است، نخست گام «شایسته خواهی» را در کارکرد خود پیاده سازد. دوم از رفتارهای چون قبیله گرایی، حزب گرایی و غیره دست کشیده به دنبال «شایسته شناسی» یا نیازشناسی شایستگی برآید. سوم گامهای کاربردی در راه «شایسته داری» بردارد تا به گام چهارم که «شایسته پروری» است برسد. هرگاه حکومت افغانستان بخواهد تا هنجارهای سنگ و سمنت کنونی از بین برود، افغانستان گام بهپیش بگذارد، ادارۀ حکومتی کارا شود، حکومت افغانستان کامکار و کامیاب شود، تنها راهش همین «شایستهسالاری» است و سپردن کار به کاردان از راه آزمونهای آزادی که در آن هیچیک از گزینههای چون واسطه شدن، چیرگی قوم و قبیله و مناسبات مردمی نباشد.
هریک از این رکنهای چهارگانه بار معنایی دیگری نیز دارد؛ مثلاً شایسته خواهی همان ارادۀ حکومت افغانستان برای اصلاحات اداره است. همین «شایسته خواهی» یا «ارادۀ اصلاحات» آن گمشدهای است که افغانستان سالهاست آن را گم کرده است. اکنون اگر کارگزاران نظام سیاسی و حکومتی افغانستان آن گمشده را پیدا کند، بهترین پاداش تاریخی را از آن خود خواهد کرد.
مفهوم شایسته شناسی عبارت است از نیازشناسی (Need assessment ) که این مفهوم نیز از آن جمله مفاهیم و مواردی است که برای کارگزاران حکومت افغانستان کمک خواهد تا کمبودها، نیازمندیها، کاستیهای خود را شناسایی کنند و برای از بین کمبودها به دنبال شایسته شناسی برآیند. این نیز نیازمند ارادۀ کارگزاران افغانستانی است تا سنگ و سمنت هنجارهای فسیل شده را بشکند و بنای تازه و بنیاد نو را بر روی ویرانههای هنجارهای ناکارا بنا کند.
کارگزاران حکومت افغانستان در مرحلۀ «شایسته داری» به مرحلهای خواهد رسید که صدف و مروارید را از ژرفای اقیانوس به دست آورده است تا بهترین آرایههای کارکردی برای ادارۀ افغانستان سازماندهی کند. در این مرحله حکومت افغانستان در آرایهگری مدیریت اداره بهترین کارکنان خدمات ملکی را خواهد داشت که توانایی، تخصص، دانش، مهارت، تجربه و نوآوری را برای حکومت و اداره به ارمغان بیاورد.
حکومت افغانستان در آخرین گام شایستهسالاری به «شایسته پروری» خواهد رسید که در فرایند چینش کارکنان خدمات ملکی بهترین آرایه را شکل داده است. بدیهی است که حکومت افغانستان در این مرحله تجربۀ نوی را روی دست خواهد گرفت که همانا گذر از کوچههای نمناک و تنگ و خرابههای هنجارهای گزینش و چینش کارکنان خدمات ملکی است، همچنین تقویت، ارتقا و تربیت کدرهای فنی اداره که بتواند حکومت را در عرضۀ بهترین و کیفیترین خدمات کمک کند.
حالا با توجه به دو نکتۀ بالا یعنی اقدام به آزمون گروهی برای به دست گرفتن پستهای خدمات ملکی و مفهوم شایستهسالاری، هرگاه بهراستی حکومت در شایستهسالاری بهراستی اراده داشته باشد، چشم اندازه ادارۀ فردای افغانستان چشماندازی خواهد بود به فراخور دولتداری نیکو که مفاهیم شایستهسالاری را از صرفاً «ایدئولوژی» گذر داده است و کاربردی ساخته است. بدیهی است که هرگاه کارگزاران نظام حکومتی کنونی افغانستان بهراستی و درستی گمشدهای به نام «شایستهسالاری» را بیابد و کارفهمها و کاردانها یا تواناییها و لیاقتها را اجازۀ رونما شدن بدهد، سزاوار پاداش خواهد بود.
پاداش یابندۀ شایستهسالاری در حکومت کنونی افغانستان، افغانستان را شکوفا خواهد ساخت. شکوفایی افغانستان، مردمی را سرافراز خواهد ساخت که سالهای سال در اثر عملکردهای به دور از شایستهسالاری خوار، زار، بیچاره و بدبخت شده است. همین سرافرازی مردمی که سالها سیلی بدبختی به خاطر عملکردهای قبیله گرا، واسطه گرا، حزب گرا، منطقه گرا خورده است، مگر پاداش کمی برای کارگزاران حکومت افغانستان است؟ مگر سیاستمداران، کارگزاران، دولتمردان دیگر حکومتهای کامیاب و کامکار دنیا را خورده است یا کلید فردوس را به دست گرفته است، بهجز تماشای بدبختی مردمی که اسیر سیاستهای قبیله گرایی، منطقهگرایی، مذهب گرایی، سمت گرایی و هزاران گونههای منفور شدهاند؟
اکنون امیدها به کارگزاران حکومت کنونی افغانستان دوخته شده است تا آفتاب را بر دستهای مردم نهند و ماه را روی پیراهن مردم خود بخیه بزنند. هرگاه شایستهسالاری به آن معنی درست خودش در افغانستان کاربردی شود، دسترخوان مردم نان خواهد داشت و آب روی مردم تأمین خواهد بود؛ زیرا هرگاه حکومت به دست شایستگان قرار بگیرد، توسعه، پیشرفت و عدالت همگانی رونق خواهد یافت.
پایان سخن اینکه اقدام حکومت افغانستان برای رقابت آزاد و آزمون استخدامی بر پایۀ رقابت، بدیهی است که داناترین در همان جایگاه دلخواهش قرار میگیرد، آدمهایی که هم علاقهمند همان وظیفه است و هم دانایی و توانایی بیشتر دارد. بهراستی باید افغانستان از تاریکی برآید. بهراستی ذهنهای سیاه و دودزده و تاریک را پس زد تا آفتاب در سرتاسر این سرزمین بتابد. باید ریسک کرد و به تمام هنجارهای پست و بدشگون سنگ و سمنتی که تاکنون در فرایند استخدام رواج داشته نه گفت تا پاداش تاریخ این سرزمین را گرفت.
رقابت آزاد برای استخدام کارکنان خدمات ملکی را به فال نیک میگیریم. باور داریم که ارادۀ افغانستان و کارگزاران حکومتی فردای قشنگ و رؤیایی را برای مردم و کشور شکل خواهد داد.

دیدگاه شما