صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

سه شنبه ۲۹ حوت ۱۴۰۲

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

دولت و استفاده بهینه از معادن کشور

-

دولت و استفاده بهینه از معادن کشور

زمین شناسان ذخاير فلزات ليتيوم، آهن، مس، كبالت، طلا و ذخایر نفتی افغانستان را به ارزش بیش از سه تريليون دلار برآورد می کنند. ميزان ذخاير موجود افغانستان به حدي است كه ميتواند اين كشور فقير را به يكي از مهمترين كشورهاي معدني جهان تبديل كند. بخش عمده این معادن توسط زمين شناسان پنتاگون(وزارت دفاع آمريكا) با مطالعه نقشه هایی که روس ها در زمان اشغال افغانستان به دست شوروی سابق از این کشور تهیه کرده بودند، كشف شده است. ميزان ليتيوم موجود در یکی از معادن کشف شده افغانستان به حدي است كه ميتواند افغانستان را همانندعربستان كه در زمينه نفت بيشترين ذخاير را دارد تبديل به يك قطب اقتصادي جديد كند. بی تردید بهره برداری از این معادن عظیم می تواند افغانستان را به یکی از صادرکنندگان رده نخست مواد معدنی در جهان تبدیل کند. اما وجود این معادن چنانچه نتوانسته در گذشته حلال مشکلات باشد در آینده نیز در نفس خود امتیازی نخواهد بود. مردم افغانستان در گذشته نیز می دانستند که بروی سرمایه های هنگفت زیر زمینی و در کنار دارایی های فراوانی که هدر می روند گرسنه می خوابند و به خاطر عقب افتادگی و دست های خالی شان تحقیر و شکنجه می شوند. بنا براین مهم این است که این معادن مانند هر سرمایه بالقوه دیگر، فقط در صورتی که اداره ملی و کارا داشته باشیم ، سرمایه بالفعل خواهد شد. و گرنه وجود یک و شاید دهها تریلیون سرمایه خفته در خاک بلای جان و بهانه تازه ای برای دست درازی های دیگران گشته و بر مشکلات ما خواهد افزود .از این رو مهم است بدانیم حکومت افغانستان برای بهره برداری از این منابع چه برنامه ای دارد؟ آیا ظرفیت و اراده ای برای جلوگیری از غارت معادن وجود د ارد؟ مهم تر از همه این که اصلا این معادن متعلق به مردم است یا دولت؟ کدام یک باید بیشترین بهره را مستقیما از این معادن و بهره وری ذخایر افغانستان ببرند. افغانستان در حال حاضر زير ساخت هاي مناسبي براي استخراج اين معادن ندارد از همين رو سالها طول ميكشد تا اين معدن به طور کامل مورد بهرهبرداري قرارگیرد. اما در برخی موارد استخراج و بهره برداری از بخش های از این منابع آغاز گردیده و قرار است بزودی بهرده برداری های بیشتر ازمعادن مختلف کشور صورت بگیرد. داوطلبی بین المللی برای استخراج برخی معادن را آغاز کرده است. معدن آهن حاجی گک یکی از بزرگترین معادن آهن در کشور بشمار می رود و پیش بینی می شود که ذخیره آهن آن به دو میلیارد تن برسد. معدن آهن حاجیگک در 130 کیلومتری غرب کابل واقع شده و انتظار می رود سالانه حدود 300 میلیون دالر بطور مستقیم و بیشتر از یک ونیم میلیارد دالر بطور غیر مستقیم برای دولت درآمد داشته باشد.
دولت تلاش دارد با تکیه بر این برآورد ها شرکتهای خارجی بین المللی را ترغیب کند تا با سرمایه گذاری در استخراج این معادن به بازسازی اقتصاد افغانستان کمک کنند. اما ادامه نا امنی در کشور و گسترش خشونت ها به مناطق مختلف چالش اصلی سر راه استخراج معادن زیرزمینی افغانستان است. اگرچه ولایت بامیان، از امنیت خوبی برخوردار است اما ولایت وردک که بخشهای از معدن آهن حاجیگک در آن موقعیت دارد، با ناامنی هایی روبرو بوده است. وزارت معادن می گوید، برای انتقال آهن از این معدن، از خط آهن که شمال افغانستان را به شرق و غرب کشور وصل می کند، استفاده خواهد شد. این خط آهن که از مرز حیرتان در شمال کشور آغاز می شود، از دره های پر خم و پیچ بامیان و از فاصله های بیست و هشت کیلومتری معدن حاجیگک عبور کرده و شمال را به مرکز و شرق افغانستان وصل خواهد کرد. معدن آهن حاجیگک در سال ۱۳۳۹ هجری خورشیدی شناسایی شد و تا کنون دوبار مورد بررسی قرار گرفته است. معدن حاجیگگ 16 کیلومتر طول و ۵۵۰ متر عمق دارد و براساس تخمین ها، استخراج تمامی آهن موجود در این معدن، به 180 سال وقت نیاز خواهد داشت.
به هرحال نکته مهم این است که دولت مصمم است استخراج معادن کشور را آغاز نماید حال این پرسش مطرح می شود که براستی در صورت بهره برداری این منابع چه میزان از منافع و سود آن عاید مردم کشور خواهد شد و آیا استخراج این منابع به زندگی مردم کمکی خواهد کرد؟ سالانه تا سه صد میلیون دالر از بابت معدن آهن حاجیگک متسقیما عاید دولت می شود و یک و نیم ملیارد دالر دیگر غیر مستقیم . متاسفانه یا خوشبختانه باید گفت این ذخایر طبیعی کشور یگانه و آخرین وسیله نجات فقر و عقب ماندگی اقتصادی و فرهنگی ملت ومردم و مخصوصا فقیرترین مردم نواحی مربوط آن معادن مختلف است. یعنی هرشرکتی داخلی یا خارجی که حق استخراج را از معادن افغانستان می یابند نباید مواد استخراج شده را به صورت دست نخورده و پروسیس نشده از افغانستان خارج نماید، اگر چنین شود این کار به معنی غارت و چپال خواهد بود. در واقع با این کار سرمایه ملت را وزارت معدن در اختیار شرکت قراردادی می گذارد که حیف و میل شود. این در حالیست که امروزه هیچ چیزی بنام کالاهای تولید از معادن کشور مان را نداریم و همین سبب شده که همه احتیاجات و ضروریات مردم از خارج وارد گردد؛ حال آن که بهترین مواد خام در خود کشور ما وجود دارد. دولت نباید خود را صاحب ومالک این معادن بداند و بدلخواه خود معادن را به شرکت ها واگذار نماید. برای بهره وری مناسب از این معادن هم نمایندگان ملت در پارلمان و هم سایر نهاد های مدنی و مردمی باید به جد ناظر بر قرار دادها و توافق نامه هایی باشد که میان نهاد های مسئول به امضا می رسد. استفاده بهینه و همه جانبه زمانی امکان پذیر خواهد بود که مثلا در کنار معدن آهن کارخانه های ذوب آهن ساخته شود تا تعداد زیادی از شهروندان بی کاربه عنوان کارگران دایمی درآن مصروف کار شوند مسلما مردمان بومی و محلی اطراف و نواحی این معادن برای جذب در کار باید دراولویت قرار داشته باشند. نکته دیگر این که برای هرچه بهتر استفاده نمودن از این معادن تربیت کادر ها و متخصص ضروری است که در این زمینه فاکولته های انجنییری و زمین شناسی و ساینس و سایر موسسات مربوطه بطورمداوم تعلیم و تربیت دراین زمینه را مشخصا بدوش بگیرند؛ یعنی از معادن باید استفاده های علمی - اقتصادی - و فرهنگی و حتی سیاسی (مثبت) شود.
بسیار روشن است که در نبود تولید، کشور فقط مارکیت و بازار مصرف برای دیگران می شود وقتی تولید و نوآوری نداشته باشیم مجبورا به مصرف کنندگان تولیدات دیگران تبدیل می شویم. مردم و رسانه های مستقل باید ناظر دولت و قراردادهای وزارتخانه های آن مخصوصا وزارت معادن افغانستان باشند تا قرار داد ها بگونه ی عقد نشود که معادن افغانستان در بدل چند صد میلیون دالر به شرکت ها واگذار گردد و فقط سالانه چندصد میلیون دالرعاید دولت شود و این پول ها هم مانند میلیاردها دالر کمک های جهانی هزینه شود و دست آورد چندانی برای کشور نداشته باشد.

دیدگاه شما