هر ساله میلیون‌ها مهاجر وجود دارد، که با خرج خانواده از اقیانوس‌ها عبور می‌کنند، بیابان‌ها، رودها و کوه‌ها را پشت سر می‌گذارند، آنها خطر می‌کنند تا به یک رویا برسند و رویای ساده ‌ی آنها تنها این است که یک شغل آبرومند داشته باشند تا بتوانند پول به خانه بفرستند و به خانواده‌شان کمک کنند تا از فقر نجات شان دهند.
براساس اعلام سازمان ملل متحد، تعداد مهاجران از 173 میلیون نفر در سال 2000 به 258 میلیون نفر در سال 2017 رسیده است که اگر یک کشور مستقل در جهان از مهاجران شکل می گرفت چهارمین کشور پرجمعیت جهان پس از چین و هند و آمریکا بود. در واقع فیصدی جمعیت مهاجرین نسبت جمعیت کل جهان از 2.8 فیصد در سال 2000 به 3.4 فیصد در سال 2017 رسیده است. کشورهای آمریکا با 49.8 میلیون نفر، عربستان سعودی با 12.2 میلیون نفر، آلمان با 12.2 میلیون نفر، روسیه با 11.7 میلیون نفر، انگلستان با 8.8 میلیون نفر، امارات متحده عربی با 8.3 میلیون نفر، فرانسه با 7.9 میلیون نفر، کانادا با 7.9 میلیون نفر، استرالیا با 7 میلیون نفر، اسپانیا با 5.9 میلیون نفر، 10 کشور اولی هستند که میزبانی بیشترین مهاجرین را دارند و کشورهای هند با 16.6 میلیون نفر، مکزیک با 13 میلیون نفر، روسیه با 10.6 میلیون نفر، چین با 10 میلیون نفر، بنگلادش با 7.5 میلیون نفر، سوریه با 6.9 میلیون نفر، پاکستان با 6 میلیون نفر، اوکراین با 5.9 میلیون نفر، فیلیپین با 5.7 میلیون نفر، انگلیس با 4.9 میلیون نفر 10 کشوری هستند که فرستنده بیشترین مهاجر به کشورهای دیگر هستند. طبق این آمار افغانستان در جایگاه یازدهم با 4.8 میلیون نفر مهاجر می باشد، همچنین افغانستان میزبان 134 هزار نفر از مهاجرین دیگر کشورها می باشد.
نکته قابل توجه کشورهایی هستند که بیش از 50 فیصد جمعیت شان را مهاجرین تشکیل می دهند به عنوان نمونه قطر با 91 فیصد، امارات متحده عربی با 88 فیصد، کویت با 72 فیصد، اردن با 56 فیصد و بحرین با 54 فیصد کشورهایی هستند که عمده جمعیت شان را مهاجرین تشکیل می دهند.
بسیاری از مهاجرین ماهانه یا سالانه کمک هایی به خانواده و اقارب و دوستان خود به کشورشان ارسال می کنند. براساس گزارش مهاجرت سازمان ملل در سال 2017 ، رقم این کمک ها به 601 میلیارد دالر می رسد که کشورهای در حال توسعه سهم عمده ای از دریافت این کمک ها دارند که رقم آن به 441 میلیارد دالر سالانه می رسد که اگر مهاجران کشور مستقل بودند به عنوان چهارمین اقتصاد جهان پس از آمریکا و چین و ژاپن قرار داشتند و بالاتر از اقتصادهایی همچون آلمان و انگلیس و فرانسه بودند.
مهاجرین کشورهای آمریکا با 56 میلیارد دالر، مهاجرین عربستان سعودی با 37 میلیارد دالر، مهاجرین روسیه با 33 میلیارد دالر بیشترین کمک ها را به کشورهای خود ارسال می کنند. از طرف دیگر کشور هند با 72 میلیارد دالر، چین با 64 میلیارد دالر و فیلیپین با 30 میلیارد دالر بیشترین دریافت کننده های مهاجرین خود در سراسر جهان هستند.
در بسیاری از کشورها این کمک ها سهم عمده ای در اقتصاد آنها دارد و فیصدی بزرگی به نسبت GDP آنها می باشد، به عنوان نمونه تاجیکستان با 42 فیصد، قرقیزستان با 30 فیصد، نپال با 29 فیصد، تونگو با 28 فیصد و مولداوی با 26 فیصد از GDP کشورشان، این کمک ها برابری می کند. براساس آمارهای جهانی این رقم برای افغانستان در حدود 410 میلیون دالر و 2 فیصد از GDP می باشد. اما براساس اعلام اداره احصائیه مرکزی و وزارت مهاجرین به دلیل انتقالات غیررسمی مهاجرین افغانستان، این رقم تا ده برابر آن نیز برآورد می شود. طبق اعلام وزیر مهاجرین افغانستان این رقم سالانه 3 میلیارد دالر می باشد که در این صورت به اندازه 15 فیصد GDP افغانستان است.
تغییرات جمعیتی در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه و همچنین نیاز به کار و اشتغال در کشورهای دارای رشد اقتصادی پایین و نیاز به کارگر ماهر در کشورهای دارای رشد اقتصادی بالا سبب شده است که بخش اعظمی از مهاجرت بر پایه انگیزه اقتصادی صورت بگیرد. هر چند که انگیزه هایی مانند جنگ و درگیری و ناامنی در کشور مبدا و همچنین ادامه تحصیل از دیگر انگیزه های مهاجرت می باشد.
کشورهای توسعه یافته ای همچون سوئیس و آلمان و سوئد از کشورهایی هستند که دارای رشد جمعیت بسیار پایین و منفی هستند و نیازمند کارگران ماهر برای بکارگیری در بخش های مختلف اقتصادی شان هستند. این کشورها پالیسی های مهاجرپذیری در پیش گرفته اند و از نیروهای کار دیگر کشورها استفاده می کنند و قطعا منافع اقتصادی و هزینه-فایده خود را در نظر می گیرند. براساس اعلام دولت سوئد مهاجرین پس از جنگ جهانی دوم تاکنون 65 میلیارد کرون سوئد به عایدات این کشور افزوده است و هم اینک مهاجرین سالانه 2 میلیارد کرون سوئد به اقتصاد این کشور کمک می کنند.
از سوی دیگر کشورهای در حال توسعه هستند که دارای رشد بالای جمعیت می باشند و از نیروی کار جوان برخوردارند که فرصت های شغلی کافی برای اشتغال آنها در داخل کشورشان ایجاد نمی شود، اقدام به اعزام نیروی کار به کشورهای دیگر می کنند. البته این اعزام به دو طریق رسمی و غیررسمی صورت می گیرد. در گونه غیررسمی افراد ناامید از اشتغال، با هزینه بالا و از طریق راه های قاچاق و غیرقانونی سعی می کنند خود را به کشورهای مقصدشان برسانند و خطرهای پیش روی این راه را به جان می خرند.
راه دوم به گونه رسمی است که در بسیاری از کشورها اجرا می شود، بدین صورت که دولت های دو کشور نیازمند کارگر ماهر و فرستنده کارگر توافقات لازم را جهت ارسال نیروی کار فراهم می کنند و دفاتر رسمی از نیروی کار ثبت نام به عمل آورده و فرد کارگر از طریق راه های رسمی و ویزای کار به کشور دیگر اعزام می شود.
کشور هند نمونه خوبی از کشورهایی است که با توجه کافی به مهاجرت توانسته است کمک بسزایی به اقتصاد کشورش کند. این کشور در دهه های 70 و 80 میلادی به کشور فرار مغزها (Brain Drain ) معروف بود و بسیاری از نخبگان آن به کشورهای توسعه یافته همچون آمریکا و اروپا مهاجرت کردند. اما تعهد به کشور این مهاجرین باعث شد که کمک های سالانه فراوانی به اقارب خود در هند ارسال کنند که هم اینک بیشترین کمک سالانه نیز مربوط به این کشور با 72 میلیارد دالر سالانه است که بالاتر از صادرات فناوری این کشور می باشد. علاوه بر آن بسیاری از نخبگان هندی به کشورشان بازگشتند و در انتقال دانش و علم روز جهانی کمک نمودند و این انتقال دانش و تکنولوژی باعث شد که در طی دو دهه گذشته اقتصاد هند متحول شده و با رشدهای بالای اقتصادی مواجه شود و کماکان این رشد ادامه دارد. از افراد برجسته شاید بتوان به آمارتیاسن اقتصاددان نوبلیست اقتصاد نام برد که با نظریات اقتصادی خود موفق به دریافت این جایزه شد.
تجربه کشورهای دیگر، می تواند درس های برای افغانستان داشته باشد و کمک بسزایی به اقتصاد افغانستان کند که در بخش دیگری به آن پرداخته خواهد شد.