صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

جمعه ۱۰ حمل ۱۴۰۳

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

پوپولیسم و انتخابات

-

پوپولیسم و انتخابات

پوپولیسم بهمعنای توده مردم یا عامه است. به عبارتی دیگر پوپولیسم یا عوام گرایی، آموزه و روشی در طرفداری کردن یا طرفداری نشان دادن از حقوق و علایق مردم عامه در برابر گروه نخبه است. پوپولیسم در معنای رایج همان استفاده از مردم برای رسیدن به اهداف سیاسی است. با توجه به چنین مفهومی از پوپولیسم، با دشوای بتوان سیاست ورزی را بدون درجاتی از پوپولیسم تصور کرد! پوپولیسم در زبان رایج، مترادف با عوام فریبی (demagogy ) است.
رویکردهای متفاوت به واژه پوپولیسم:
به طور کلی نسبت به واژه پوپولیسم دو رویکرد وجود دارد: الف)در نگاه مثبت بهمعنای بزرگداشت مفهموم مردم تا حد مفهومی مقدس است و به باور به اینکه هدفهای سیاسی را باید به خواست و نیروی مردم، جدا از تعلقات حزبی، مذهبی و قومی پیش برد. این رویکرد خواست مردم را عین حق و اخلاق میداند و بر آن است که میبایست میان مردم و نهادهای اصلی سیاسی یک جامعه رابطه مستقیم وجود داشته باشد. همچنین فضای مردم را در برابر نقش فاسد طبقه حاکم یا هر گروهی که موقعیت سیاسی و منزلت اجتماعی برتر داشته باشد و از آن سوء استفاده نماید، قرار میدهد و میستاید و مدعی توطئههای ضد مردمی در هر مکان و زمانی است. این گروه به دنبال رضایت عمومی و جلب پشتیبانی و حمایت مردم در حوزههای مختلف است که از این مسیر سیاستمداران میتوانند به اهداف و خواستههای سیاسی، حزبی و گروهی خود با توجه به حداکثر کردن منافع اجتماعی، نایل آیند. ب) اما رویکرد دیگر در تعریف پوپولیسم دارای نگرش منفی است. با این رویکرد، پوپولیسم در مقابل خردگرایی، عقلانیت و نخبهگرایی قرار میگیرد. در این حالت، پوپولیسم پدیدهای نفرتانگیز و خطرناک است زیرا با سیاستهای مردمسالارانه به طور بنیادی ناسازگار است. طبق این رویکرد، پوپولیست به آن دسته از سیاستمدارانی اطلاق میشود که در یک کلام، ضد مدرن، نامعقول و پس روندهاند. یعنی پوپولیسم نوعی از سیاستورزی است که با توسل به نارضایتیها، حق طلبیها، ترسها و مشکلات جاری جامعه، مردم را برای پیشبرد اهداف مشخص خویش مورد استفاده قرار میدهد. از این نوع سیاستمداران در کشور ما بسیار زیاد است به طوری که بعد از هر واقعه و حادثهای سعی میکنند با ایجاد یک جو منفی علیه دولت یا سایر نخبگان مخالف، اهداف شخصی، تیمی و حزبی خود را در زیر سایه جو ایجاد شده دنبال کنند که با برانگیختن احساسات مردم، این کار انجام میشود. این نوع از سیاست به جای آنکه عقلانی بوده و راه حلهای منطقی و طولانی برای حل مسائل عرضه کند، مدعی ارائه راه حلهای ساده و سریع است و وعدههایی میدهد که نه قصد و نه توان برآوردن آنها را دارد.
پوپولیسم علیه نخبهگرایی:
در یک نگاه پوپولیسم معادل مردم باوری قرار میگیرد و اعطای آزادیها و امتیازات دموکراتیک به مردم و شریک کردن آنان در ساختار قدرت است که در عین حال در مقابل نخبهگرایی و نخبه باوری قرار میگیرد و از بعد سیاسی و اجتماعی چندان مذموم نیست. بهطور کلی پوپولیسم نه پارهای اصیل از سیاست دموکراتیک مدرن است و نه نوعی نابههنجاری ناشی از شهروندان غیرمنطقی است. در واقع سایهای از سیاست نمایندگی است که به عنوان روشی برای رقابت با نخبگان قدرتمند در عرصه سیاست حضور مییابد. اصولاً، پوپولیستها ضد نخبهاند. این گروه ادعا میکنند به تنهایی نماینده مردم هستند، رقبای سیاسی دیگر اساساً نامشروع هستند و هرکسی که از آنها پشتیبانی نمیکند، چنانکه شاید و باید جزئی از مردم نیست.
پوپولیسم عامل بیثباتی:
پوپولیسم یک نوع مزاج کوتاهمدت است، تصمیمگیری بر اساس آنچه امروز و احتمالا دیروز و شاید هم فردا میخواهد اتفاق بیفتد. پوپولیسم فاقد دوره زمانی است، نه با گذشته کاری دارد و نه با آینده، نه با استدلال و نه با مطالعه، بلکه نوعی عوام فریبی در جهت راضی نگه داشتن مردم جامعه است. معمولاً پوپولیسم بیثباتی بسیاری به همراه دارد. این گروه تلاش دارد تا با به انحصار درآوردن فضاهای روانی جامعه و اغراق فراوان و ارائه مسائل خارج از تناسب، روح مردم را تسخیر کرده و قوه استدلالی آنان را به تعطیلی بکشاند. عدم تعهد در برابر ارزشهای بنیادین مثل اخلاق، صداقت، آزادی، برابری و عدالت اجتماعی، همچنین عوام فریبی، تعصب، تکیه بر تودههای محروم، نداشتن ایدئولوژی مشخص، اصلاحطلبی، ضدیت با امپریالیسم از جمله ویژگیهای جریانهای پوپولیستی است. سیاستورزی پوپولیستها مبتنی بر نارضایتیها، ترسها، مشکلات جاری جامعه و آلت دست قرار دادن مردم برای پیشبرد اهداف شخصی خود، از طریق شعارهای همه پسند، وعدههای دروغین، سادهسازی، کلیگویی و برانگیختن احساسات مردم و سعی در طلب آرای آنها تعریف شده است. پوپولیستها تلاش میکنند با کسب پشتیبانی افراد فقیر و یا افراد دور از صحنه سیاستگذاری و نمایش مخالفت با ثروتمندان یا سیاستمداران، نشان دادن دشمن نامرئی، اتهامزنی و دروغ پراکنی و ابا نداشتن در نسبت دادن ناروا به مخالفان، محبوبیت کسب کرده و بدین طریق در موضعی بالا قرار بگیرند. این امر در بلندمدت باعث بیثباتی کشور میگردد و یا آن را تشدید مینماید. کاملاً پرواضح است، هرگونه بیثباتی و هرج و مرج در این کشور که سالهای سال درگیر جنگهای خانمانسوز خارجی و داخلی بوده است، باعث عقبگرد به تمام معنای کشور میشود که بر آینده این نسل و نسل های بعد، تأثیر منفی شدیدی خواهد گذاشت.
پوپولیسم در افغانستان:
این روزها با توجه به تبلیغات برخی کاندیدان در انتخابات  هفدهمین دوره پارلمانی کشور، شعارهای عوام فریبانه، دور از واقعیت و ساده لوحانه زیادی را میبینیم که نشان از شدت پوپولیسم با رویکرد منفی آن در جامعه سیاسی و اجتماعی کشور دارد. قطعاً این شدت باعث میشود نهادهای سیاسی و اجتماعی کشور، آنطور که باید از افراد توانمند و نخبه تشکیل نشود. از طرفی در این کشور کم نیستند سیاستمدارانی که هر روز به دنبال ایجاد یک جو منفی علیه دولت یا سایر نخبگان سیاسی مخالف خود هستند تا از این طریق و با برانگیختن احساسات مردم، اهداف سیاسی شخصی خود و یا گروه خود را دنبال کنند. به جرئت میتوان گفت، اگر درک و توانایی مردم بعد از تمرین بیش از یک و نیم دهه دموکراسی، در تشخیص شعارها، بیانیهها و شناسایی افراد زیاد نشده باشد و شعارهای عوام فریبانه، بیانیههای دور از واقعیت و اعمال نابخردانه و سطحی افراد باعث تأثیرگذاری بر تصمیم آنها شود، دور از ذهن نیست که افراد ضعیف به خانه ملت که یکی از مهمترین نهادهای سیاسی و تصمیم ساز کشور است، راه خواهند یافت. به بیان دیگر، این انتخابات یکی از اساسیترین آزمونهای این جامعه است که میتواند نخبهگرایی را بر عوامفریبی برتر سازد و آینده بهتری را برای کشور رقم زند.
تشخیص افراد پوپولیست:
دادن شعار و استفاده ابزاری از مقدسات، همراه با کنش عاطفی دور از حقیقتگویی، تأکید بر ظاهرسازی و شیوههای پنهان کردن اصل وقایع، استفاده از احساسات و اتفاقات غیرعقلانی از دیگر ابزاری است که جنبشهای پوپولیست با توسل به آنها به دنبال تحقق خواستهها و اهدافشان هستند. در نهایت باید گفت پوپولیست به دنبال جست و جوی ریشۀ نابسامانیها نیست، برای مشکلات پیچیده راهحلهای ساده عرضه میکند و از چیزهایی حرف میزند که قابل اثبات نیستند. تمام تلاش او القای حس خوشایند به اقشار پایین جامعه است و از اینرو، توجه به افراد متخصص ندارد. پوپولیست سیاستمداری است که با شعارهای همهپسند، با سادهسازی، کلیگویی و برانگیختن احساسات مردم، مثل حسادت و تنفر، افراد را مخاطب قرار میدهد، در ظاهر امر در پشتیبانی مردم فقیر یا دور از صحنه سیاستگذاری سخن میگوید و خود را مخالف صریح ثروتمندان و یا سیاستمداران مینمایاند. دشمن نامرئی اختراع میکند و او را علت تمام نارواییها میخواند. او شعار میدهد شعار میدهد و شعار میدهد.....
در یک کلام، یک سیاستمدار پوپولیست میانهای با روشنفکران، متخصصان و در کل نخبگان جامعه ندارد.

دیدگاه شما