صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

سه شنبه ۲۹ حوت ۱۴۰۲

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

چگونه آینده‌ی افغانستان را تأمین کنیم؟

-

چگونه آینده‌ی افغانستان را تأمین کنیم؟

کنفرانس جنیوا در میان اختلاف و تردید سیاسی به ارتباط غیر قابل انکار میان صلح و شکوفایی تاکید دارد.
کنفرانس جنیوا پیرامون افغانستان در تاریخ 27-28 نوامبر به ریاست دولت افغانستان و سازمان ملل متحد و با حضور 61 کشور و 35 سازمان بینالمللی و همچنین نمایندگان جامعهمدنی، بخش خصوصی و رسانه برگزارشد. کنفرانس جنیوا پیرامون افغانستان ادامه کنفرانس های لندن 2014 و بروکسل 2016 میلادی است. علاوه براین کنفرانس جنیوا شامل تعداد زیادی جلسات جانبی درباره موضوعات برجسته بود. به شکل کلی کنفرانس جنیوا از دیدگاه دیپلماتیک و پروسه به عنوان یک موفقیت از سمت شرکتکنندگان شناخته شد (اگرچند برخی از کشورها در سطح وزرا شرکت نکرده بودند)، و دولت افغانستان به نمایش پیشرفت های صورتگرفته در تطبیق اصلاح و برنامههای اولویت ملی در دوسال گذشته پرداخت؛ اما اساساً کنفرانس جنیوا پیرامون افغانستان به چه موفقیتی دست یافت، چه چیزی انجام نگرفت، و چه سوالاتی بدون پاسخ ماند؟
موفقیتها و دستاوردها
کنفرانس جنیوا پیرامون افغانستان اعلامیهای مشترک (با عنوان "تامین آینده افغانستان: صلح، خودکفایی و اتصال") و چارچوب پاسخگویی متقابل جنیوا (GMAF) را داشت که در ادامه چارچوبهای نشر شده پیشین در سالهای 2012 و 2015 است. چارچوب پاسخگویی متقابل جنیوا 24 هدف را برای دستیابی در بین سالهای 2019-2020 به منظور ادامه حمایتهای مالی در شش حوزه مشخص نموده است: 1) ارتقای امنیت و ثبات سیاسی (شامل برگزاری انتخابات)؛ 2) مبارزه با فساد، حکومتداری، حاکمیت قانون، و حقوق بشر؛ 3) احیای ثبات مالی، بهبود امورمالی دولتی و بانکداری بازرگانی؛ 4) اصلاح مدیریت و پلانگذاری انکشافی و تضمین حقوق انکشافی شهروندان؛ 5) انکشاف بخش خصوصی و رشد فراگیر و 6) مشارکتهای انکشافی و ثمربخشی کمکها.
چه دستاوردهای بیشتری کسب شد؟ اول اینکه، کنفرانس جنیوا بار دیگر به اراده جوامع بینالمللی برای تامین 15.2 میلیارد دلار کمک انکشافی به افغانستان در بین سال های 2017-2020 و کاهش تدریجی این کمکها تا سال 2024  تاکیدکرد. حفظ این تعهد برای آینده افغانستان بسیار مهم است و کاهش بیمهابا یا خروج ناگهانی این کمکها به معنای رخداد یک فاجعه خواهد بود که احتمالا به فروپاشی مالی و دولتی منجر خواهد شد. 
اثبات واقعی حمایت توسط تمویلکنندگان مختلف اعلامیهی اتحادیه اروپا (EU) درباره بسته کمکی 474 میلیون یورویی (در حدود 540 میلیون دلار) به عنوان بخشی از تعهد کمک بروکسل است. دولت ایالات متحده اعلام کرد که 3.6 میلیارد دلار کمک ملکی خود را از سال 2016 فراهم نموده است و به تعهد خود در رابطه با مردم افغاستان تاکید کرد. برخی دیگر از تمویلکنندگان کمکهای مالی خود برای پاسخگویی به خشکسالی شدید در افغانستان و جابجایی عمده ناشی از خشکسالی و منازعات را اعلام کردند.
دوم اینکه، کنفرانس جنیوا و اعلامیه آن به صورت قاطع به ارتباط غیر قابل انکار میان صلح و انکشاف افغانستان تاکید نمود. از تمویلکنندگان و شرکا درخواست شد تا به شکل اضطراری به "توسعه و تطبیق پلان عملی ویژه، مطابق با ارزشهای بنیادی و چارچوبهای موجود، در حمایت از برنامه جامع طرح اقتصادی که باعث پیشبرد: بازگشت سرمایه افغانستان پس از مصالحه؛ افزایش سرمایهگذاری خارجی و داخلی؛ ایجاد شغل؛ و ادغام اقتصادی منطقهای تقویت شده." میشود بپردازند.
در کنفرانس جنیوا، رییس جمهور غنی پلان بروزرسانی شده صلح دولت افغانستان را اعلام نمود و تیم مذاکرهکننده صلح شامل 12 عضو را معرفیکرد. براساس پذیرش طالبان از یک جامعه "مردمی و فراگیر" و با احترام به قانون اساسی افغانستان شامل محافظت از زنان، این پلان رویکردی پنج مرحلهای و با رهبری دولت و مالکیت مردم را ارایه میدهد: گفتگو میان افغانها و در ادامه گفتگو با پاکستان و ایالات متحده آمریکا، سپس اشتراک حامیان منطقهای، بعد از آن جهان اسلام-عرب، و در نهایت کشورهای عضو ناتو و کشورهای خارج از ناتو. این طرح تلاش به منظور اثبات نقش دولت افغانستان در پروسه صلح را به نمایش میگذارد و نیز برخی سوالها از قبیل رد مذاکرات مستقیم از طرف طالبان با دولت را تا به امروز مطرح میکند.
بیانیه ایالات متحده در کنفرانس جنیوا به شکل عمده به بحث درباره توافق صلح و برنامهریزی برای صلح اختصاص یافت. اتحادیه اروپا پنج نوع از حمایت مشخص برای پروسه صلح را ارایه داد:
• فراگیر نمودن پروسه صلح؛
• کمک به اصلاحات محتمل مورد نیاز در صورت توافق صلح، مانند اصلاح بخش امنیتی؛
• یاری رسانیدن به جنگجویان پیشین و خانوادههای آنها برای ادغام دوباره در جامعه؛
• نقش آفرینی به عنوان ضامن پروسه صلح؛
• ارتقای پروژههای زیربنایی و تجارت با تمام همسایگان افغانستان.
سوم، کنفرانس جنیوا به گفتگوی اساسی یا حداقل درک دو طرفه در رابطه با موضوعات و مسایل کلیدی از طریق جلسات و رویدادهای جانبی شامل: پیشرفت اقتصادی زنان، تقویت بخش خصوصی، رشد و انکشاف و دیگر موضوعات پرداخت. جلسات در رابطه با جابجایی، ادغام دوباره، بازگشت، خشکسالی و امنیتغذایی که مشکلات انسانی پیشروی افغانستان است و نیاز ضروری برای رسیدگی به آنها وجود دارد را برجسته کرد. سخنرانیهای حیاتی و قدرتمندی توسط رییس جمهور افغانستان غنی و ریاست اجراییه عبدالله در چند نوبت در طول کنفرانس جنیوا صورت گرفت. 
یکی دیگر از دستاوردهای کنفرانس جنیوا حضور برجسته و فعالانه دولتهای همسایه و قدرتهای منطقهای در مقایسه با کنفرانسهای انکشافی دیگر درباره افغانستان بود که نمایانگر تحرکات جدید به سمت پروسه صلح، به رسمیت شناختن و همچنین اهمیت کشورهای منطقه برای صلح و شکوفایی افغانستان است. 
مسایل حل نشده، سوالهای بیپاسخ
کنفرانس جنیوا به برخی مسایل مهم حداقل در جلسات عمومی رسمی رسیدگی نکرد و سوالهای بیپاسخی را باقی گذاشت. این موضوع خطر ایجاد دیدگاه متفاوت سیاسی در انتخاب ریاست جمهوری پیش رو، عدم قطعیت امکان پروسه صلح مورد نظر، شرایط امنیتی مشکل ساز، جریانهای پنهانی ژئوپلیتیکی منطقهای، و پیوند این فاکتورهای مختلف را در برمیگیرید.
برگزاری انتخابات پارلمانی در اکتبر، در زمان متناسب با کنفرانس جنیوا، و با توجه کمبودهای جدی پروسه پرشتاب انتخاباتی به صورت فراگیری مورد تحسینقرارگرفت. اعلامیه جنیوا "آمادگی های تاثیرگذار" برای انتخاباتهای 2019 "برای تضمین حد اکثر شفافیت، اعتبار، اشتراک و امنیت" را درخواست کرد.
اگرچند، برای انجام بهبودهای قابل ملاحظه در انتخابات ریاست جمهوری برنامهریزی شده برای 20 اپریل 2019 با توجه به سرعت پایین تصمیمگیری و اصلاحات زمان بسیار کمی باقیمانده است. به هرصورت، انتخابات مهم ریاست جمهوری امکان مشکل ساز و بحث انگیز شدن را داشته و میتواند باعث ایجاد بحران شده و تلاشهای صلح و ثبات سیاسی را تخریب نماید.
علاوه بر این، با توجه گستردگی و پیچیدگی پروسه مذاکرات صلح امکان اختلاف نظر درباره طرحهای محتمل برای به تعویق انداختن انتخابات ریاست جمهوری و تشکیل دولتی موقت و میل شدید جامعه انکشاف بینالمللی برای برگزاری انتخابات وجود دارد.
کنفرانس جنیوا قویاً حامی پروسه صلح است اما در اعلامیه و همچنین پلان دولت افغانستان نکتههایی وجود دارد که اگر با انعطافپذیری و خلاقیت پیگیری نشوند، امکان انجام آن به صورت کامل مشکل خواهد بود. این اعلامیه بیان کرد: "این راه حل سیاسی (مثال. توفق صلح) باید دوری از خشونت ، قطع تمام روابط با تروریزم بین المللی، و حفاظت از حقوق انسانی تمام - زنان، کودکان و افراد متعلق به اقلیتها – که مطابق با قانون بینالمللی و تثبیت شده در قانون اساسی افغانستان است را تضمین کند."
اسناد آماده شده برای جنیوا همراه با مساله پیچیده رشد اقتصادی: علیرغم پیشرفتهای صورت گرفته در تطبیق اصلاحات، رشد تولید ناخالص ملی آهسته باقی مانده است که موجب رکود درآمد میانگین سرانه شده، بیکاری افزایش یافته و فقر تشدید شده است. حتا با فرضیات خوشبینانه، تسریع اساسی رشد تا زمانی که مناقشه حاضر با چنین سطحی از خشونت ادامه دارد امکانپذیر نخواهد بود.    
اصلاحات و سرمایهگذاریها متاثر از سناریوی صلح در صورتی میتواند باعث ایجاد تفاوت شود که به طرز خاص با سطح معقولی از ثبات سیاسی همراه گردد. بنابراین، دستیابی به رشد بالاتر تحت سناریوی "صلح همراه اصلاحات" یک دیدگاه واقعبینانهتر است. اگرچند، امکان وجود تنش و جایگزینی بخشهایی از برنامه اصلاح و توافقهای سیاسی به عنوان بخشی از پروسه صلح، و یا یک انتخابات ریاست جمهوری آشفته وجود دارد.
در نهایت، اگرچند سازمان ملل متحد پیشرفتهای اساسی در حوزههای خاص از آجندای مبارزه با فساد را گزارش داد، مبارزه با فساد درمیان موضوعات اصلی آجندای کنفرانس جنیوا به شکل گسترده توسط اشتراککنندگان مورد بررسی قرارگرفت و پیشرفتها ناکافی خوانده شد و دوبرابر نمودن تلاشها ضروری اعلام گردید. اما به چه میزان مبارزه با فساد در آینده نزدیک با چنین تمرکزی بر روی انتخابات و پروسهی در مراحل ابتدایی صلح، قدرتمندانه و ثمربخش پیگیری خواهد شد؟ 
اولویتهای بعد از نشست جنیوا
اگرچند کنفرانس جنیوا اهداف و تحویل دادنیهای جاه طلبانه برای تطبیق اصلاحات را در نظر دارد در میان مدت اهداف معتدل و واقعی باید به ترتیب قرار بگیرد. عبور از انتخابات ریاست جمهوری پیش رو با کمترین تخریب سیاسی و سازمانی باید یک اولویت قراربگیرد.
در حالیکه حامیان انکشافی که در جنیوا با هم دیدار کردند به شکل مستقیم در انتخابات و پروسه صلح حضور ندارند آجندای انکشافی به شکل مستقیم از این دو رویداد تاثیرپذیر خواهد بود. یک نتیجه مورد اعتراض در انتخابات میتواند موجب بحران مالی شده و رکود اقتصادی را (مانند سال 2014) عمیقتر کند، درحالیکه توافق صلح پایدار میتواند موجب باز شدن دورنمایی برای انکشاف و رشد اقتصادی قدرتمند افغانستان شود. در کنفرانس جنیوا به عنوان نشانهای مثبت بر روی جنبه صلح شدیدا تاکید شد-اگرچند نگرانیها درباره درحاشیه قرارگرفتن اولویتهای اقتصادی و انکشافی در مدت مذاکرات صلح باقی میماند. علاوه بر این، تنشهایی میان فشارها از یک طرف برای برگزاری انتخابات در اولین فرصت و در سوی دیگر اظهارات بیان شده به منظور نیاز به ارتقای کیفیت انتخابات وجود دارد.  
در بعد اقتصادی، حفظ ثبات مالی و اقتصادکلان در مدت زمان فصل انتخابات پیش رو و پروسه صلح محتمل، با توجه به جلوگیری از عقبنشینی و برگشت به گذشته درمورد اصلاحات امری حیاتی خواهد بود. اگرچند، در ظاهر این موضوع هدفی معتدل به نظر میرسد میتواند به یک چالش تبدیل شود. تجربیات کسب شده از بحران مالی درمدت انتخابات ریاست جمهوری سال 2014، که این بار میتواند فاجعهآمیزتر باشد باید برای جلوگیری از تکرار این موضوع فراگرفته شود.
ثبات و ادامه تعهد کمک ملکی جوامع بینالمللی به افغانستان که در کنفرانس جنیوا دوباره تاکید شد موضوعی حیاتی است. این موضوع در موازات با تعهد ناتو در اجلاس بروسل ناتو در جولای است. شرکای افغانستان نباید باعث تخریب و تردید درباره کمکها و تعهدات بینالمللی به شکل گسترده از طریق اعمال و الفاظ تردیدبرانگیز گردند. این مشکلات در مدت پروسه انتقال 2011-2014 رخ داد و به این دلیل که ایجاد اعتماد و حفظ آن لزومه پیشرفت و موفقیت نهایی در طول یک زمان نامعین است باید پرهیزگردد.
در آخر، درخواست فوری کنفرانس جنیوا پیرامون افغانستان برای یک پلان عملی اقتصادی به منظور حمایت از صلح باید در اولویت قرار بگیرد. جنبه اقتصادی صلح پایدار به طور خاص در کنفرانس جنیوا مورد بررسی قرارگرفت و متعاقباً باید از فقدان نیروی حرکتی جلوگیری گردد.

دیدگاه شما