صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

جمعه ۳۱ حمل ۱۴۰۳

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

مذاکرات دوحه و سرنوشت پرابهام تضمین‌های امنیتی

-

مذاکرات دوحه و سرنوشت پرابهام تضمین‌های امنیتی

مذاکرات دوحه که بین ایالات متحدۀ آمریکا و گروه طالبان در دوحه قطر درجریان است به گفته دو طرف مذاکره بر سر دو موضوع متمرکز است: جدول خروج نیروهای خارجی در رأس آن، نیروهای ایالات متحدۀ آمریکا و ارائه تضمینات امنیتی از سوی طالبان به جامعۀ جهانی و ایالات متحدۀ آمریکا. این مذاکرات اگرچه در جو بدبینیهای دشمنیهای طولانی مدت که طولانی ترین جنگ آمریکا را در خارج از مرزهایش رقم زد، صورت میگیرد؛ امان برای طرفهای خسته از جنگ از حساسیت بالایی برخودار است؛ تا جایی فرمانده کل نیروهای آمریکایی در افغانستان و یک مقام ارشد رهبری طالبان، ملا عبدالغنی برادر، معاون رهبر طالبان در آن مستقیما شرکت کردهاند.
جنگ طولانی طالبان و آیالات متحدۀ آمریکا که از دو طرف و نیز مردم افغانستان قربانیهای زیادی گرفته است، میرود که نا گزیر به صلح بین طرفین ختم شود. اما صلح شتابزدۀ طرفهای خسته از جنگ، پرسشهای بسیاری را بر میانگیزد؟ اولین پرسش این است که چرا مذاکرات صلح با چنین شتاب و عجله صورت میگیرد؟ امروزه تنور صلح خواهی بین طرفین چنان گرم است که گویا طی هجده سال گذشته هیچ رویارویی صورت نگرفته و هزاران نفر بین دو طرف جنگ کشته نشده است. پرسش دوم که از دل موضوع مذاکرات بر میآید، این است که تضمینات امنیتی در منطقهای پرآشوب و کشور فقیری چون افغانستان چگونه امکان پذیر بوده و اطمینا بخش خواهد بود؟ آیا ائدئولوژی تهاجمی طالبان که هنوز هیچ نشانهای مبنی بر کنار گذاشتن آن مشاهده نمیشود، با پیروزی بر پشت میزهای مذاکره تقویت نخواهد شد؟ اگر جناحهای افراطی تر طالبان، مانند شبکۀ حقانی از صفوف آنها جدا شده و به داعش بپیوندند یا به صورت مستقل جنگ را علیه دولت افغانستان ادامه داده و داعیه پاکسازی جوامع و مبارزه با کفاررا به شیوۀ دیگری ادامه دهند، سرنوشت تضمینات امنیتی چه خواهد شد؟
تردیدی نیست که منشاء شتابزدگی در مذاکرات صلح در درجۀ اول، ایالات متحدۀ آمریکا است. رئیس جمهور آمریکا از یک طرف میخواهد با قطع جنگ طولانی آمریکا به ملتش بگوید که شعار آمریکا برای آمریکا جدی است و دیگر آمریکا حاضر نیست هزینههای گزاف و سر سام آوربرای جنگهای برون مرزی خود بپردازد و به این ترتیب، خود را پیروز این میدان سازد و از سوی دیگر با جلب نظر مالیه دهندگان آمریکایی، زمینه تبلیغات انتخاباتی را در دور بعدی انتخابات که مدت زیادی نمانده است فراهم سازد. اما چرا طالبان نیز شتابزده به نظر میرسند؟ باید گفت که طالبان گروه مستقلی نیست که بتوانند مستقلانه تصمیم بیگرند. آنان به شدت متأثراز مواضع پاکستان هستند و میدانیم که با پیروزی عمران خان در انتخابات پاکستان دولت غیر نظامی این کشور بیشتر تقویت شده و فشارها را برای حل مسائل افغانستان که برای پاکستان نیز بسیار پرهزینه است، بیشتر کرده است. طالبان قطعا نمی توانند در طولانی مدت فشارهای پاکستان را تحمل کنند. فشار پاکستان بر طالبان ممکن است برای آنان خطرات جبران ناپذیری درپی داشته باشد؛ مانند ایجاد اختلافات در صفوف شان و نیز از دست دادن جنگ جویانی که تنور جنگ را در افغانستان به نفع شان گرم نگه میدارند.
تاجایی که شتابزدگی در صلح خواهی، موجب آمادگی طرفین برای مذاکره میشود، نمیتواند به خودی خود یک امر منفی باشد؛ اما در صورتی که شتابزدگی روند عادی مذاکرات صلح را مختل کرده یا باعث اتخاذ تصمیمات عجولانه شود، پیامدهای خطرناکی در پی خواهد داشت. شکی نیست که تضمین گرفتن از طالبان مبنی بر قطع رابطه با گروههای تروریستی و عدم تهدید منافع ملتهای دیگر در آینده از خاک افغانستان امور فوق العاده پیچیدهای است که در حد اکتفا به لفظ و قول و قرارهای لفظی قابل حل و فصل نیست. یکی از تضمینات عملی این است که طالبان توافق نامه امنیتی بین افغانستان و ایالات متحدۀ آمریکا را به طورکامل بپذیرند که در این صورت پایگاههای آمریکا برای تضمین امنیت افغانستان و سایر کشورها باقی خواهند ماند. آیا طالبان چنین خواهند کرد و این آمادگی را دارند؟ حد اقل ما هنوز چیزی نمی دانیم. آیا دولت دونالد ترامپ که ابایی از لغو پیمانهای دولت قبلی ندارد، بر این امر اصرا خواهد کرد؟ باز هم چیزی زیادی نمی دانیم.
سرنوشت اردوی افغانستان نیز درصورتی که تبدیل به یک اردوی مستقل شود – که البته بنیادهای آن گذاشته شده است – عامل مهمی در تضمینات امنیتی به شمار میرود. در صورتی که جامۀ جهانی بر تقویت و حمایت ازاردوی افغانستان  ونیز استقلال آن تآکید کنند و طالبان نیز آن را بپذیرند، می تواند درجای خود یک عامل امنیتی مهم تلقی شود. شکی نیست که افغانستان در آینده به یک اردوی مستقل و مسلکی برای حفظ تمامیت ارضی و صیانت و حفاظت از نظام سیاسی کشور در برابر تهدیدات خارجی نیاز خواهد داشت؛ اما در این هم تردیدی وجود ندارد که ساختن یک اردوی مسلکی و مستقل مستلزم کمکهای خارجی، حد اقل طی ده سال آینده است و لازمۀ آن حضور مستشاران نظامی کشورهای دوست افغانستان میباشد که البته بازهم عملا در قالب حفظ تعدادی از پایگاه آمریکایی در افغانستان و تداوم پیمان امنیتی خواهد بود. تردیدی نیست که اگر این مکانیزمهای عملی در مذاکرات صلح در نظر گرفته نشوند، هرگونه دادن تضمین امنیتی بیمعنی خواهد بود.

دیدگاه شما