انتخابات فی نفسه یکی از ارزشها و مولفه‌های دیموکراسی می‌باشد. در دیموکراسی نوپای افغانستان انتخابات با همه دشواری و چالشهای موجود تنها راهی بسوی مردم سالاری، جمهوریت، قانونمندی و رهایی از خطربازگشت به نظام و سیستیم امارتی میباشد.در دودهه ای گذشته چندین انتخابات برای گزینش ریاست جمهوری، اعضای ولسی جرگه و شوراهای ولایتی در شرایط سخت امنیتی و دشواری‌های اجرایی با همه عیب و ایراد‌ها ، تقلب‌ها، مخالفت‌ها و موافقت‌ها برگزارگردید.مردم افغانستان هم از لحاظ شکلی و ظاهری و هم ازدیدگاه نظری به رشد و بلوغ سیاسی لازم رسیده اندکه به اهمیت و ضرورت انتخابات، پیامدها و فرایندهای اتخابات پی ببرند؛ اما جای نگرانی در میزان مشارکت و استقبال مردم از پروسه ملی انتخابات می‌باشد که باید مورد توجه تحلیل گران ، سیاستمداران و متوالیان اجرای انتخابات، رسانه‌ها و طرفداران مشارکت اعظمی‌مردم قرار بگیرند .
میزان مشارکت :
در انتخابات پیش رو، حضور و مشارکت فعال مردم هدف اصلی و انتخاب شان نتیجه ای خواهدبود که ممثل اراده آنان باشد. در نظام‌های مردم سالار تمام برنامه‌ها و سرمایه‌های ملی در جهت انگیزش مردم برای مشارکت در انتخابات و بالا بردن میزان مشارکت آنان هدایت داده میشود. از حضورکاندیداهای مختلف با طرح شعارها و پالسی‌های مختلف، با روشهای مختلف تبلیغاتی و حتی از حضورمنتقدین و اپوزیسیون نظام برای بالارفتن میزان مشارکت استقبال می‌گردد.در افغانستان اما به دلیل شرایط متفاوت سیاسی امنیتی و میزان اعتماد و علاقه مندی مردم به اصل پروسه ای انتخابات، پیش بینی میزان مشارکت مشکل خواهدبود.
عومل تآثیرگزار بر میزان مشارکت :
الف- شرایط امنیتی :
علیرغم علاقمندی و احساس مسئولیت مردم در قبال انتخابات به عنوان یک وجیبه‌ای ملی ، در بسیاری از ولایات و ولسوالی‌ها شرایط بد امنیتی اجازه‌ای این مشارکت را نخواهد داد. متآسفانه با گرم شدن مذاکرات بین طالبان و خلیلزاد شدت جنگها و وسعت آن افزایش یافته و تازمان انتخابات به عنوان عامل فشار بر فضای مذاکرات و گفتگوها شدت خواهدیافت. در همین حال، شماری از نامزدان نبود امنیت را دلیل سردی کارزارهای‌شان عنوان می‌کنند. بعضی از دسته‌های انتخاباتی که تا کنون برنامه‌های تبلیغاتی‌شان را آغاز نکرده است نیز نبود امنیت را دلیل آغاز نشدن برنامه‌های تبلیغاتی‌شان عنوان می‌کنند.چنانچه وزارت داخله اعلام کرده ۶۷۴ مرکز رأی‌دهی هم‌چنان زیر تهدید بلند امنیتی قرار دارد.
ب- شکل گیری عزم و اراده ای ملی مبنی بر مشارکت :
رهبران احزاب سیاسی، شخصیت‌های ملی باید زمینه ایجادعزم و اراده ای ملی را مبنی بر نفس مشارکت در جهت حمایت از نظام موجود و تقویت دیموکراسی فراهم کند ، تشویق و اگاهی عامه از طریق رسانه‌ها و ایجاد وحدت نظرملی مبنی بر حداکثرمشارکت. وجود یا عدم این رفتارهای سیاسی، رای دهندگان را در دوراهی رفتن یا نرفتن به رای دهی قرارداده اند که بر میزان مشارکت تآثیرخواهدگذاشت. بر اصحاب رسانه‌ها است که براصل مشارکت ملی تمرکزنماید.
ج- میزان اعتمادمردم برگزاری شفاف و عادلانه‌ای انتخابات :
تجربه چندین دوره انتخابات، میزان تقلب‌ها و رویه‌های انتخاباتی بخصوص عملکردکمیسیون انتخابات، در انتخابات پارلمانی با اتهامات، تخلف‌ها و پیامدهایش هنوز از ذهن رای دهندگان پاک نشده است، چگونه می‌توان انتظارداشت که بار دیگر ناباسامانی‌ها، تخطی‌ها و تقلب‌ها دراین دوره تکرار نشود. بخصوص که یکی ازرقبای اصلی وجدی در رقابت دولت برحال و حاکم می‌باشد که امکان مداخله و اعمال نفوذ آن برکمیسیون انتخابات نیز می‌رود. کمیسون و نهادهای نظارتی باید بتوانند اعتماد مردم و رای دهندگان را جلب کنند. نهادهای ناظر بر روند انتخابات و احزاب سیاسی از این پیش، برکمیسون ایراد‌ها و اعتراضاتی داشتند. فعلا این نهادها کارکرد دستگاه‌های انگشت‌نگاری (بایومتریک )را زیر پرسش برده‌اند و گفته‌اند که این دستگاه‌ها توانایی تشخیص عکس چهره و اثر انگشت رأی‌دهنده‌گان را ندارند و در روز رأی‌دهی از تکرار آرا و تقلب نمی‌توانند جلوگیری‌کنند.این کمیسون ارلحاظ شکلی و تخنیکی آمادگی خودرا براجرای درست و به موقع انتخابات اعلام کرده است، در پی نگرانی‌ها از موجودیت مشکلات تخنیکی در دستگاه‌های انگشت‌نگاری، کمیسیون مستقل انتخابات می‌گوید در روند انتقال مواد حساس انتخاباتی از دفتر مرکزی به دفترهای ولایتی این کمیسیون، هیچ تآخیری به میان نخواهد آمد. آنان هم‌چنان اطمینان می‌دهند که مشکلات تخنیکی که در نرم‌افزار دستگاه‌های انگشت‌نگاری به میان آمده بود، برطرف شده است. نهادهای ناظر بر روند انتخابات می‌گویند، طبق قانون انتخابات، کمیسیون مستقل انتخابات مکلف است در پیوند به کارکرد دستگاه‌های انگشت‌نگاری رضایت مراجع با اعتبار ملی و بین‌المللی را کسب کنند. این در حالی است که فقره دوم ماده نزدهم قانون انتخابات استفاده از فناوری انگشت‌نگاری در انتخابات ریاست جمهوری پیش رو را مکلفیت کمیسیون مستقل انتخابات عنوان کرده است. در فقره سوم ماده نزدهم آمده است: "|کمیسیون مکلف است سیستم مندرج فقره دوم این ماده را قبل از استفاده توسط مراجع با اعتبار ملی و بین‌المللی مورد ارزیابی قرار دهد"
د- میزان رضایت مردم :
اکثریت مردم افغانستان و رای دهنده گان در مجموع از اوضاع موجود  به دلایل مختلف راضی به نظرنمی‌رسند. اولویت‌های اقتصادی، امنیتی، اجتماعی و فرهنگی شاید برای مردم از موضوع انتخابات مهم‌ترباشد و علاوه برآن مردم از نظام و حکومت موجود دل خوشی نداشته باشد و حکومت را عامل نا امنی ، فقر و بیکاری می‌دانند پس چگونه می‌توان انتظارمشارکت فعال اقشاراجتماعی را در سطح وسیعی داشت در حالی  که به شدت منتقد، ناراض و معترض جدی در برابر اوضاع سیاسی، اجتماعی و اقتصادی حاکم می‌باشند.پیام مستقیم لایه بزرگ اجتماعی به حاکمان شاید این باشد که "در دورقبلی به شمارای داددیم چی کدین "؟برای تغییر دادن ذهنیت این اکثریت اول باید راه‌هایی به دست آوردن اعتماد مجدد آنان را مطالعه کرد و به آرای سالم و واقعی فکرکرد، تا به نتیجه مثبت و مشروع رسید، نه آرای ساختگی که از دل آن حکومت نامشروع و غیرمردمی‌براید.این فرصت و چانس برای تکت‌های قویتر و برتر وجود دارد که ارتباط نزدیک و مستقیم برای شنیدن حرفها و درد دلهای مردم ایجادکند. با استفاده از تاکتیک‌های تبلیغاتی و فنون روانشناسی بیتواند ذهنیت عامه ای مردم را تغییردهد.
ه- پروسه‌ای صلح :
یکی از عوامل تاثیرگزار بر روند انتخابات و میزان مشارکت، پیشرفت در پروسه صلح است. منابعی در دوحه گفته‌اند که متن توافقنامه بین آمریکا ‌و گروه طالبان نهایی شده ‌است.مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا، پیش از این ابراز امیدواری کرده بود که طرفین تا روز یکم سپتامبر به توافقی دست پیدا کنند .منابعی در طالبان می‌گویند که پس از امضای این توافق، مذاکرات "بین الافغانی" شروع خواهد شد و طی آن در باره یک آتش بس دایمی ‌و همه جانبه، نقشه راه برای آینده افغانستان از جمله بر سر نظام سیاسی، حقوق زنان و قانون اساسی گفتگو خواهد شد .از جانب دیگر دولت افغانستان نیز در حال کار روی ترکیب هیئت مذاکره کننده با طالبان می‌باشد. چگونگی رابطه افغانستان و امریکا به دنبال نهایی شدن توافقات این کشور با گروه طالبان هنوز روشن نیست. از جانب دیگر، حکومت افغانستان همزمان با امضای توافق‌نامه امریکا و طالبان، یک توافق‌نامه دیگر بین دولت افغانستان و امریکا برسد. در توافق‌نامه دولت افغانستان و امریکا، تعهدات دوجانبه تجدید می‌شود. گفته می‌شود که متن این توافق‌نامه آماده شده است ولی به دلیل حساسیت موضوع تا کنون همگانی نشده است ، جریان‌های پیچیده ای مربوط به صلح ، به هرحال روی میزان مشارکت تآثیرگذارخواهدبود.
و- برنامه‌های کاندیداها  :
علاوه برعدم حضورفعال کلیه کاندیداها و تکت‌ها در صحنه رقابت ، تکت‌های نسبتا فعال در صحنه ای رقابت متآسفانه ، اخلاق رقابت سالم رادرن ظرنگرفته و رفتارهای نادرست و دور ازشآن یک رقابت ملی را در پیش گرفته اند. توقع می‌رفت تا همه‌ی نامزدان ریاست جمهوری به جای اتهام بستن و نثار کردن فحش به یک‌دیگر، بر سر ارایه برنامه‌های تفصیلی‌شان که بتواند کشور را از بحران نجات دهد، رقابت می‌کردند. تنها سخنرانی‌های تکراری و بدون آمادگی نامزدان، نمی‌تواند نمایندگی از یک دموکراسی رقابتی کند. برخی از نامزدان ریاست جمهوری به جای برنامه‌محوری، به عوام‌گرایی متوسل گردیده‌اند و این شیوه جلب رأی برای پویا شدن دموکراسی اصلاً مناسب نیست.تآثیرمستقیم این نوع رفتارها بر روندمشارکت، تاثیر منفی خواهد بود .مسئولان نهادهای ناظر بر انتخابات به  نامزدان انتخابات ریاست جمهوری پیشنهاد می‌کنند که در مدت زمان باقی‌مانده دوره کارزارهای انتخاباتی به جای تخریب یک‌دیگر به شرح برنامه‌ها و منشورهای‌شان بپردازند و دامنه کارزارها را از سطح شهر کابل به ولایات و ولسوالی‌ها گسترش دهند. نهادهای ناظر هم‌چنان پیشنهاد می‌کنند که در کنار شرح برنامه‌های‌شان از طریق رسانه‌ها، برنامه‌های مدون‌شان را در اختیار شهروندان قرار دهند تا روند رای دهی به صورت آگاهانه صورت گیرد. به امیدمشارکت حداکثری مردم افغانستان درانتخابات.
نتیجه :
با در نظرداشت عوامل فوق و با همه موانع و چالشهای موجود برای حفظ نظام، جمهوریت و ارزشهای دیموکراسی، رفتن به انتخابات یگانه راه بیرون رفت در این دوره دشوار و دوره گذارمی‌باشد. درایت و هشیاری می‌خواهدکه که با همه موانع و چالشها، سیاه بازی‌ها، فریب‌ها و رقابت‌های مثبت و منفی مردم افغانستان وظیفه اصلی و ملی یعنی مشارکت در انتخابات را در اولویت قرار داده و در این پروسه ملی مشارکت حداکثری را به نمایش بگذارند.