وظیفه حکومت‌ها ارائه خدمات بهینه، تطبیق پروژه‌های انکشافی به صورت متوازن جهت رفاه عمومی و همگانی در سراسر کشور می‌باشد. مناطق هزاره‌جات/ مرکزی به دلیل کوهستانی بودن و نداشتن مرزهای ارتباطی با کشورهای همسایه و سکونت اکثریت قوم هزاره در این جغرافیا، از گذشته‌های دور به فراموشی سپرده شده بود. در دوره جدید و پساطالبان با وجود سرازیر شدن صدها میلیاردها دالر کمک‌های خارجی به افغانستان، مناطق مرکزی و هزاره جات ـ با وجود داشتن امنیت نسبتاً کامل، همکاری دوامدار و مؤثر با حکومت و پیوستن داوطلبانه مردم این دیار به پروسه خلع سلاح یا DDR ـ کمترین بهره از این نوع کمک‌ها را این مردم نصیب شده و در قسمت بازسازی و نوسازی زیرساخت‌های ارتباطی و خدماتی آنان توجه چندان صورت نگرفت.
از این رو در زمان کمپین انتخابات ریاست جمهوری سال 1393 تیم تحول و تداوم به رهبری داکتر محمد اشرف غنی شعار «شکست حصار طبیعی و زندان طبیعی مناطق مرکزی» را مطرح کرد. حال که در آستانۀ انتخابات ریاست جمهوری سال 98 پس از پنج سال از آن شعار قرار داریم، پرسش اساسی و بنیادی این است که آیا چند درصد این شعار در عمل محقق شده است؟ آیا تیم داکتر اشرف غنی که با تغییر اندک در رهبری تیم، باز به میدان آمده‌اند، می‌تواند به مردم مناطق مرکزی آمار دهد که چند درصد شعار شکست زندان طبیعی هزاره‌جات محقق شده است؟ در صورت پیروزی در انتخابات پیشرو، چقدر روی تحقق وعده‌ها و تعهدات گذشته و فعلی خود تمرکز خواهد داشت؟.  
برای روشن شدن پاسخ پرسش‌های فوق اشاره گذرا به کارکرد 13 سال حکومت پیشین از نظر ساخت راه‌های ارتباطی و برخی زیرساخت‌های ضروری خواهیم کرد تا پاسخ‌ها به صورت مستدل و مقایسه‌ای ارائه گردد. به عنوان نمونه در طی 13 سال حکومت آقای کرزی و شرکای قدرتش که از لحاظ سرازیر شدن کمک‌های خارجی و امکانات می‌توان آن برهه را دوره طلایی افغانستان نامید، سهم هزاره‌جات از پروژه‌های ملی چنین بود:
1) ساخت مسیر ارتباطی کابل ـ بامیان از مسیر غوربند، کوتل شیبر الی بامیان، 2) ساخت مسیر کابل ـ بامیان  از طریق میدان شهر، سیاه خاک، کوتل حاجیگگ الی بامیان (البته نه به صورت کامل)، 3) سرک بامیان ـ یکه‌ولنگ و 4) ساخت میدان هوایی کوچک بامیان که در دوره حکومت وحدت ملی بنام شهید مزاری مسمی گردید. هرچند در زمان آقای کرزی سرک شرق ـ غرب بنام گردندیوال به طول 40 کیلومتر با شرکت افغان کوریا از دهن سیاه سنگ تا پل افغان‌ها در سال 1390 قرارداد شد و بنا بود که این پروژه طی دو سال یعنی تا تابستان 1393 ساخته شود اما به دلیل عدم توانایی شرکت طرف قرارداد و نبود نظارت کافی تا سال 1396 نتوانست به تعهدات خود عمل نموده و پروژه را تکمیل کند.
در دوره حکومت وحدت ملی مناطق مرکزی/ هزاره‌جات مانند دیگر مناطق افغانستان مورد توجه حکومت قرار گرفت و بسیاری از طرح‌ها از آرشیف‌ها و روی کاغذ به مرحله تطبیق رسید. بزرگترین چالش مناطق مرکزی در کنار سایر چالش‌های پرشمار، نبود راه‌های ارتباطی مناسب و معیاری بوده و می‌باشد و تاکنون نیز ولایت دایکندی و غور و قسمت‌های از ولسوالی‌های هزاره نشین غزنی مثل جاغوری، مالستان و ناهور ـ علی‌رغم شروع و تطبیق برخی از پروژه‌های سرک سازی ـ از نبود سرک‌ها و جاده‌های ارتباطی معیاری رنج می‌برند.
تلاش حکومت ـ علی‌رغم گرفتاری‌های امنیتی، جنگ دوامدار در طول این پنج سال و کمبود منابع و بودجه انکشافی ـ تطبیق پروژه‌های انشکافی و توجه ویژه بر ساخت زیرساخت‌ها بود. پروژه‌های زیربنایی و انکشافی که در دوره حکومت وحدت ملی در مناطق هزاره‌جات عملاً کارشان آعاز شده عبارتند از:
سرک دره‌صوف – یکه‌ولنگ
این جاده که فاز دوم شاهراه شمال به جنوب می‌باشد 178 کیلومتر طول دارد که طبق ویژگی تخنیکی پروژه 7 متر عرض خط عبور، 3 متر شانه اسفالتی در دو طرف سرک و 2 متر شانه خاکی، 6 پایه پل کانکریتی، 390 پایه پلچک به سایز‌های مختلف، 70.482 متر دیوار استنادی را دارا می‌باشد. سرک یکه‌ولنگ ـ دره صوف، یک مسیر مهم و اساسی ترانزیتی برای انتقال اجناس و اموال تجارتی از سمت شمال به جنوب کشور و بنادر کشور پاکستان از جمله بندر گوادر در بلوچستان می‌باشد. در صورتی‌که این مسیر به بهره‌برداری برسد نقش مهمی در رشد اقتصادی کشور، تسهیلات مناسب برای انتقال تولیدات زراعتی و مالداری و باعث کاهش حوادث ترافیکی در کشور خواهد شد.
این پروژه با هزینه بیش از 205 میلیون دالر با شرکت ساختمانی چینایی CRBC قرارداد شده است و بخش مشاورتی ونظارتی پروژه متذکره را کمپنی شیلادیا به پیش می‌برد که از سوی بانک انکشاف آسیایی تمویل می‌گردد.
سرک گردن دیوال فاز ۲ به طول ۶۰ کیلومتر
این جاده که جزو سرک شرق ـ غرب یعنی سرک گردندیوال می‌باشد، از پل افغان‌ها شروع و تا پل بندشوی در محدوده ولسوالی پنجاب بامیان امتداد می‌یابد. این پروژه در سال 1395 قرارداد شده است و دو هفته پیش (10 سنبله 98) کار قیرریزی آن آغاز گردید. (تفصیل این پروژه و هم چنین فاز 1 آن در بخش هفتم این مقاله در دسترس می‌باشد).
سرک گردن دیوال فاز 1 به طول 4۰ کیلومتر
فاز اول سرک گردندیوال (شرق به غرب) که در سال 1390 قرارداد شده بود بنا بود که تا سال 1393 تکمیل شود اما به دلایلی تکمیل نشد و پس از چندبار تمدید زمانی، باز شرکت موفق به تکمیل کار نشد و در سال 1396 با تصمیم شورای عالی اقتصادی فسخ گردید. فعلا کار این فاز که در حدود 35 درصد باقی مانده است در اداره تدارکات ملی تحت کار است که تا با شرکت دیگر قرار شود.  
سرک غرب به شرق؛ از هرات تا ولسوالی چشت شریف
از قسمت غربی هم روی سرک شرق و غرب توجه شده است و فعلا ۶۰ کیلومتر آن طرح و دیزاین آن تمام شده و 35 کیلومتر آن قرارداد شده و چند هفته پیش کار آن از ساحه شیدایی هرات به طرف ولسوالی چشت شریف آغاز شده است و 25 کیلومتر دیگر آن در اداره تدارکات ملی تحت کار است.
سرک نیلی - شارستان الی قوناق
ولایت دایکندی که بعد از تاسیس در طول 13 حکومت قبلی از داشتن یک متر سرک قیر محروم بود و تنها یک سرک درجه دو و غیر اسفالت جهت اتصال این ولایت از طریق نیلی، شارستان، میرامور به ورس بامیان کارش شروع شده بود تا هنوز هم با پایه اکمال نرسیده است. در دوره حکومت وحدت ملی سرک نیلی ـ ورس از طریق کوتل قوناق مطالعات تخنیکی و اقتصادی آن آغاز گردید که بناست این سرک به طول 155 کیلومتر در 15 بخش به صورت اسفالت ساخته شود. تا کنون یک فاز آن تکمیل شده و کار فاز دوم آن جریان دارد و در سال‌های آینده فازهای بعدی آن طبق برنامه ساخته خواهد شد.
سرک داخل شهر نیلی
این سرک که برای قیرریزی و اسفالت سرک داخل شهر نیلی به طول 8 کیلومتر در نظر گرفته شده است، سال گذشته کار آن عملا آغاز گردیده است اما به دلیلی دور بودن و صعب العبور بودن مسیر ارتباطی به مرکز ولایت دایکندی، رساندن مواد و مصالح مورد نظر زمان بر است و تلاش‌ها ادامه دارد که این پروژه در زمان تعیین شده به پایه اکمال برسد و سیمای شهر را تغییر دهد.
سرک قره‌باغ ـ جاغوری
بخش اول سرک جاغوری‌ ـ قره باغ به طول ۳۳،۳ کیلومتر، عرض ۶ متر که دارای ۳ پایه پل، ۱۲۵ پایه پلچک به سایز‌های مختلف و ۱۴۱۸ متر دیوار استنادی می‌باشد، از ولسوالی جاغوری (بازار سنگ ماشه) آغاز و تا سر کوتل ورقه تمکی امتداد می‌یابد. این پروژه در اوایل سال 1397 قرارداد شد و در حال حاضر کار آن طبق برنامه جریان دارد. مطابق قرارداد زمان تعیین شده برای تکمیل این پروژه 24 ماه است که امیدواریم در زمان تعیین شده تکمیل گردد.
لین برق ۲۲۰ کیلوولت دوشی – بامیان
لین برق 220 کیلوولت دوشی ـ بامیان که ظرفیت انتقال 300 میگاوات برق را دارد، در سال گذشته (1397) با سه شرکت خارجی قرارداد شد. این پروژه در قالب سه پروژه مجزا؛ 1) پروژه تدارک تجهیزات، دیزاین، تهیه، نصب، تست و مونتاژ لین انتقال برق 220 کیلوولت از دوشی الی بامیان با شرکت KEC Intenational Limited   از کشور هندوستان با هزینه بیش از چهار میلیون دالر، 2) پروژه تدارک تجهیزات، دیزاین، تهیه، نصب، تست و مونتاژ شبکه توزیعی برق بامیان با شرکت shyama Power India Limited با هزینه 24 میلیون دالر و 3) پروژه تهیه، نصب، دیزاین و مونتاژ سب استیشن 220 کیلوولت بامیان با شرکتConstruction Co. Ltd Xinjiang Electric Power   از کشور چین با قیمت 12 میلیون دالر قرارداد شده است و کار هر سه پروژه به طور هم‌زمان در ساحه جریان دارد و زمان تعیین شده در قرارداد 720 روز می‌باشد.
هم چنین تطبیق و اجرای پروژه‌های دیگری نیز در مناطق مرکزی/ هزاره‌جات در دوره حکومت وحدت ملی روی دست گرفته شده است؛ از قبیل بند آب دو منظور سوختوک در ولایت دایکندی، سرک درجه دو یکه‌ولنگ ـ کرمان، سرک قیر اسپیلان ـ ورس و سایر پروژه‌های دیگر که تحت مطالعه و دیزاین است مثل ادامه سرک شمال ـ جنوب از یکه‌ولنگ الی قندهار به طول 550 کیلومتر جهت اختصار اینجا آورده نشد.
حال این داوری به دست مردم است که آیا شعار «شکست زندان طبیعی و حصار طبیعی هزاره‌جات» محقق شده است یا نه؟. به‌طور یقین می‌توان گفت که اگر این پروژه‌ها علاوه بر پروژه‌های کوچکتر دیگر به پایه اکمال برسد، مناطق مرکزی را از حصار طبیعی خارج ساخته و به چهارراه ارتباطی شرق به غرب و شمال به جنوب کشور تبدیل خواهد کرد و امیدواریم که با حمایت و توجه مردم خوب این مناطق، ساخت این سرک‌ها و سایر پروژه‌های زیربنایی و بنیادی طبق برنامه‌های تعریف شده در آینده نیز تداوم یابد.