صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

جمعه ۱۰ حمل ۱۴۰۳

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

گفت‌وگوی بین الافغانی؛ هنـوزاول راه اسـت

-

گفت‌وگوی بین الافغانی؛ هنـوزاول راه اسـت

پس از توافق دوحه میان طالبان و ایالاتمتحده، تلاشهای متعددی صورت گرفته است که مفاد این توافقنامه اجرایی شود. گزارشها حاکی از آن است که عبدالله عبدالله رئیس شورای مصالحه ملی در حال آماده شدن برای گفتوگو با رهبر طالبان، ملا هیبت الله آخوندزاده است. رهبر طالبان از شورای رهبری آن گروه خواسته است که برای مذاکرات باید پیشنهادهای خود را نهایی بسازد. هرچند این ایده معقول و خوب به نظر میرسد اما آنچه واضح است این است که این گفتوگو به همین سادگی شکل نخواهد گرفت. میتوان آخرین نشست زلمی خلیلزاد نماینده ویژه آمریکا برای صلح افغانستان و جنرال اسکات میلر فرمانده نظامیان آمریکایی در افغانستان با ملا برادر معاون گروه طالبان در همین راستا تفسیر نمود. هرچند اکثریت مردم افغانستان ملتمسانه به دنبال زندگی صلحآمیز هستند، اما طالبان هنوز به تقابل و خشونت میاندیشند. رئیسجمهور آمریکا بر این است که سربازان آمریکایی را از این کشور بیرون نماید اما در این میان پاکستان به دنبال آن است که باید در مذاکرات بین الافغانی در مقابل هند از موقعیت بهتری برخوردار باشد.

هند و پاکستان
پاکستان برای نشان دادن جدیت خود در قبال مذاکرات بین الافغانی، رئیس ستاد ارتش خود جنرال قمر جاوید باجوه را به کابل فرستاد تا با رئیسجمهور غنی و عبدالله عبدالله رئیس شورای مصالحه ملی گفتوگو نماید. بر اساس گفتههای عبدالله، جنرال باجوه بیان داشته است که پاکستان کاملاً طرفدار شروع شدن هرچه زودتر مذاکرات بین الافغانی است. این حرف عبدالله برای پاکستان مخصوصاً نهادهای امنیتی آن کشور، حرف خوشایند است زیرا عبدالله از مهمترین چهرههای ضد پاکستانی و طرفدار هند است. پاکستان اعلام حمایت با از مذاکرات بین الافغانی، میخواهد که چهره منفی خود را در میان مردم افغانستان بهبود ببخشد. سفر باجوه به کابل، ابتکاری نظامی بود که باید سرویس اطلاعاتی پاکستان در مذاکرات صلح افغانستان نقش داشته باشد. حکومت پاکستان برای رسیدن به هدف خود نماینده ویژه برای افغانستان منصوب نموده است. محمدصادق نماینده ویژه پاکستان، از سال 2008 الی 2014 سفیر آن کشور در افغانستان بود. گماشتن چنین فردی در این مقام به معنای آن است که پاکستان نمیخواهد در این مقطع زمانی در افغانستان دچار اشتباه شود و باید در مذاکرات بین الافغانی از موضع قوی دیپلماتیک برخوردار باشد.
هرگاه مذاکرات بین الافغانی در کمترین زمان ممکن شروع شود، رویکرد حکومت هند با چالش روبرو خواهد شد زیرا این کشور با طالبان دادوستد نداشته است و شروع مذاکرات بین الافغانی برای آن کشور به معنای به حاشیه رفتن در مناسبات افغانستان خواهد بود. خلیلزاد در آخرین سفر خود به هند از آن کشور درخواست نمود که رویکرد خود را در قبال طالبان تغییر دهد و مستقیماً با این گروه وارد گفتوگو شود. بر اساس آخرین گزارش سازمان ملل متحد که توسط گروه دیدبان تحریمها تهیهشده است، در حدود 6500 تروریست پاکستانی در افغانستان در همسویی با طالبان فعالیت دارند که بیشترین آنها عضو لشکر طیبه و جیش محمد هستند. این شواهد نشانگر آن است که هند از موضع خود در قبال طالبان به عقب بر نخواهد گشت. سرویس اطلاعاتی پاکستان از این گروههای تروریستی حمایت نموده است تا بتواند از آنها در مقابله با هند استفاده نماید. یافتههای سازمان ملل متحد نشان میدهد که رهبران ارشد القاعده در افغانستان حضور دارند و صدها عضو عملیاتی القاعده در شبهقاره هند به سر میبرند که از متحدان طالبان به شمار میروند. رابطه میان طالبان مخصوصاً شاخه حقانی با القاعده بسیار نزدیک است که این نزدیکی روابط بر اساس رفاقت، سابقه مشترک مبارزه، همسویی ایدئولوژیکی و ازدواج میان گروهی بنا یافته است.
با توجه به عوامل ارتباطی که میان طالبان و القاعده وجود دارد، جای تعجب نیست که هنوز هم این گروهها از رابطه نزدیک برخوردار هستند. آنچه مهم به نظر میرسد این است که گفتوگوی بین الافغانی بدون رضایت و موافقت اسلامآباد چگونه میتواند کارها را بهپیش ببرد؟ پاکستان در قبال طالبان از نفوذ بسیار وسیع برخوردار است و حتی تعداد از استراتژیست های آن کشور به این متقاعد شدهاند که باید برای مقابله با هند، با حد اکثر توان از گروه طالبان حمایت نمایند.

آینده طالبان چه میشود؟
هرچند توافقنامه صلح دوحه به امضا رسیده است اما هنوز هم طالبان به لحاظ سیاسی متمایل نیستند که قدمهای لازم را برای برقراری صلح و ختم منازعه در افغانستان بردارند. هنوز هم این پرسش بدون جواب باقیمانده است که طالبان در افغانستان یک نظام هابزی (جنگ همه علیه همه) میخواهند یا میتوانند بهنظام دموکراتیک و صلحآمیز تن بدهند؟ طالبان به لحاظ هویتی بازیگران ستیزهجو و اسلامگرا هستند که این دو مؤلفه امکان ادغام آنها را در جامعه دشوار مینماید و بر اساس این مؤلفهها نمیتوان آنها را در قالب شورشی طبقهبندی نمود و این ویژگی ها عامل اصلی محبوبیت آنها در میان بازیگران غیر دولتی به شمار می روند.
رئیسجمهور ترامپ مصمم است که سربازان آمریکایی را به خانه برگرداند. او بارها تصریح کرده است که آمریکا نمیتواند به نقش پلیسیاش در افغانستان ادامه بدهد. اکنون وقت آن شده است که مردم افغانستان از کشورشان محافظت کنند. هرچند آمریکا گفته است که به مصارف گزاف نظامی که طی چند سال گذشته هزینه شده است پایان میدهد اما مراقب اوضاع افغانستان خواهد بود. ترامپ به این مسأله واقف است که تا زمان خروج کامل نیروهای آمریکایی از افغانستان نمیتواند در قبال پاکستان رویکرد خصمانه در پیش بگیرد زیرا این کار میتواند جان سربازان آمریکایی را بیشتر به خطر بیندازد.
آمریکا که بزرگترین قدرت نظامی تاریخ بشر است، پس از دو دهه مبارزه در افغانستان، اکنون قرار است آنجا را ترک نماید. با این کار طالبان دست برتر پیدا میکنند و از موقف قدرتمندتر وارد مذاکرات بین الافغانی میشود، اما دهلی جدید نمیتواند در قبال افغانستان استراتژی کاملاً جدید در پیش بگیرد. دهلی جدید بهخوبی میداند که معامله با طالبان به معنای خوردن میوه سمی است و از سوی دیگر چگونه میتواند به متحد خود (حکومت افغانستان) پشت نماید. هرچند تعامل با طالبان را در قالب مذاکرات یا گفتوگوی بین الافغانی نامیدهاند اما واقعیت این است که این نامگذاری صرفا برای آن بوده است تا از فشار جامعه مدنی و گروههای حقوق بشری بکاهد زیرا طالبان در کشتار و ویرانی افغانستان دست داشتهاند و این را نمیتوان بهراحتی انکار نمود. هنوز معلوم نیست که طالبان در قبال مذاکرات بین الافغانی تا چه حدی مصمم هستند. جنرال کنت مکَنزی فرمانده سنتکام بر این باور است که طالبان میتواند در دورانی که حکومت افغانستان به دنبال تجمیع دیدگاههای داخلی است، سطح خشونتها را کاهش دهد تا بتواند ثابت نماید که این گروه به صلح مصمم است. پرسش دیگر هنوز باقی است که ملا هیبت الله تا چه حدی میتواند تصمیم خود را در مورد صلح بر زیردستان خود بقبولاند؟

دیدگاه شما