صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

جمعه ۱۰ حمل ۱۴۰۳

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

پیام اصلاح گرایانه درحادثه کربلا

-

پیام اصلاح گرایانه درحادثه کربلا

یک عده از حادثه کربلا قرائت غم انگیز و تراژدیکی دارد و این گونه قرائت عقلانیت و پیام رسانی دینی این حادثه تاریخی و جاودانه را تحت شعاع قرار میدهد؛ از این رو قیام امام حسین (ع) به آن زلالی نمانده و در بستر تاریخ گرد و غبار گرفته است. برای فهم بیشتر حادثه کربلا چند نکته یاد آوری میگردد.
اول. برخی از متکلمین شیعه "امامت" را از اصول دین دانسته اند – گرچند فقهاء امامت را از اصول مذهب میدانند – و آن را به عنوان اصول دین به خورد مردم داده اند. عوام اکثراً براین عقیده اند که "امامت" یکی از اصول دین است و منکران آن از دایره دین خارج خواهند شد. مثلاً، کسانی که در میان اهل تشیَع به وجود امام زمان شک کنند، دین داری و دین باوری آنها به شدت خدشه دار میشود. پس، اکثراً، به قول مولانا، "شک نیاوردگان کرده یقین" اند و امامت را از واجبات و اصول دین میپندارند.
دوم.  متاسفانه ترحم، تراژدی و احساسات خواستگاه اصلی تفسیر و تبیین قیام کربلا گردیده و رویکردها به این حادثه ترحم انگیز است. "مظلومیت" و "تشنگی" امام حسین(ع) و یارانش فربه تر از فلسفه اصلی و پیام دینی کربلا است. یک عده به جای درس گرفتن از پیام کربلا بیشتر برای عزاداری و اشک ریختن به قصد کسب ثواب اخروی به مساجد میروند. اگر به پیام حادثه کربلا دقت و تآمل کنیم به ما چگونه زیستن را می آموزد.
سوم. صرف نظر از مصالح و شرایط جامعه، قرائتها از حادثه کربلا معمولا یکدست و ایدئولوژیک است و جنبه "حماسی" و "انقلابی" این رخداد هرساله مورد تأکید قرار میگیرد. به عبارت دیگر، غلبه احساسات کمتر مجالی برای یک گفتمان عقلانی و تحمل گرایانه میدهد. بخشهای از زندگی امام حسین مثل داستان مدارا با دشمن، آب دادن به حربن یزید ریاحی و حیوانات او که با لشکریانش مسیر حرکت امام را بسته بود، مغفول مانده است. با کمال تآسف قرائت انقلابی و ایدئولوژیک از حرکت امام حسین و نادیده انگاشتن آموزههای تربیتی و اخلاقی امام حسین پیامدهای زیان باری برای جامعه در پی داشته است،رواج سبکهای جدید عزاداری مثل قمه زنی در میان برخی هیئتهای مذهبی معلول برداشت نادرست از شخصیت و حرکت امام حسین است و این نوع عزاداری وهن مذهب، دین و یک انحراف دینی و از محرمات فقهی است.
چهارم. بسیاری از کسانی که خودرا پیرو خط مشی امام حسین(ع) میدانند "شناخت سطحی و تذکره ای" از امام دارد؛ از این رو تمام شخصیت و کارنامۀ اجتماعی و سیاسی امام حسین(ع) را فقط در ده روز محرم تقلیل میدهد. در این ایام کوتاه که بهانه و فرصتی فراهم است برای شناخت شخصیت و اهداف امام حسین متآسفانه سیرۀ اجتماعی و رفتارهای فردی،اجتماعی و سیاسی امام چه قبل از حادثه کربلا و چه در روند شکل گیری حادثه کربلا مورد توجه مبلغان دینی به درستی قرار نمیگیرد، روی این جهت است که اخلاق و رفتارهای فردی و اجتماعی امام حسین(ع) در جامعه بازتاب چندانی نیافته است و خیلیها دچار کج فهمی در مورد حادثه کربلا گردیده است.
پنجم.  برای برخیها نگاه قداست گونه نسبت به امام حسین(ع) بر دیگر نگاهها غلبه دارد واین نوع نگاه نسبت به شخصیت امام باعث شده است که امام فقط برای آنها در روز قیامت یک شفاعت کنند باشد و در زندگی دنیوی نمیتواند برای آنها راهنما و هدایت گر باشند. از این رو سالانه مصارف هنگفتی صرف خیرات و زیارت امام میشود، ولی رفتارها و گفتارهای عزاداران و زائران که چنین نگاه به امام حسین دارد در عرصههای زندگی فردی و اجتماعی کمتر از مکتب امام حسین(ع) رنگ میپذیرد. صاحب این قلم، نه مخالف عزاداری است و نه زیارت، بلکه تاکیدش این است که باید روح امام حسین(ع) بر ما اثر بگذارد و به پیامهایش عمل شود.
نویسنده براین باور است که قرائتهای تراژیک و ایدئولوژیک از این حادثه مهم تاریخی، به ویژه در جامعه افغانستان، و فقط برجسته کردن مظلومیت امام و یارانش و نگریستن به امام به حیث یک "مقتول" نمیتواند به اصلاح جامعه بینجامد. برای اصلاح جامعه و جوانان باید از یک طرف عقلانیت و پیام رسانی دینی حادثه کربلا فربه شود و بر بخشی دیگر از پیام حادثه کربلا که تحمل و مدارا است تأکید گردد.
صحنه کربلارا میتوان از زاویههای متفاوت و متعالی نگاه کرد. به عبارتی، "چشمهارا باید شست" و نگاههارا باید تغییر داد. برای مثال، حضرت زینب(س) که خود در کربلا حضور داشته و شاهد صحنه بوده میگوید: "ماراَیت الا جمیلا" یعنی من جز زیبایی درکربلا چیز دیگری ندیدم. زینب حادثه کربلا را از یک عینک دیگر نگاه میکند و آنجا مدارا، عشق و ایثار میبیند.
زینب(س) به عنوان یک زن پیام رسان حادثه کربلا بود و و با خطبههای تاریخی اش وقت ورود به کوفه، در مجلس عبیدالله ابن زیاد و یزید پیام عاشورا را ثبت تاریخ و جاودانه ساخت و میطلبد که نقش فعال و سازندۀ حضرت زینب برجسته شود و خطبه‌‌های تاریخی حضرت زینب به درستی تبیین و تحلیل شود و نقش حضرت زینب در حادثه کربلا نباید مورد بی توجهی و بی مهری مبلغان دین قرار گیرد. مبلغان باید برنقش اجتماعی و سیاسی زنان، با الگوگیری از زینب(س) ، تاکید کنند و آنان را تشویق نمایند تا در فعالیتهای سیاسی-اجتماعی سهم گیرند.
مبلغان دینی رسالت دارند تا گرد و غبار تاریخ را از رخ حادثه کربلا بزداید و از این "چراغ هدایت" استفاده کند تا جامعه از انحرافات دینی و اخلاقی در امان بماند. ارزشهای دینی و اخلاقی حفظ شود و در زندگی فردی و اجتماعی افراد تاثیرگزار باشد. 
علما و مبلغان دینی موظفند که قرائتهای اعتدال گرایانه و تحمل گرایانه از قیام امام حسین(ع) ارائه کنند تا این حادثه تاریخی نقطه وصل قرار گیرد، به ویژه نقطه وصل شیعه و سنی در افغانستان.
برای فهم پیام اصلی قیام کربلا باید به سخنان خود امام حسین(ع) مراجعه کرد که همانا اصلاحگری و احیای سنت و سیرۀ پیامبراکرم است – که این خود میتواند نقطه وصل امت پیامبر(ص) باشد. پیروان خط امام باید از قشری گرایی و هرگونه افراط و تفریط بپرهیزند و به روح این قیام توجه کنند تا احساسات بر عقلانیت غلبه نکند.

دیدگاه شما