صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

جمعه ۱۰ حمل ۱۴۰۳

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

بخش غیر حقیقی اقتصاد افغانستان

-

 بخش غیر حقیقی اقتصاد افغانستان

از آنجایی که اقتصاد علمى است که عوامل توليد کمياب را بهگونهاى بين يک سرى فعاليتهاى رقيب تخصيص مىدهد که در زمان مشخصى اهداف خاصى حاصل شود. اما تحقق این اهداف در اقتصاد مکانیسم و سازوکارهای تخنیکی صحیحی را لازم دارد.
در این راستا لازم به ذکر است که اقتصاد به دو بخش حقیقی و مجازی قابل تقسیم است. اقتصاد مجازی در واقع بخش غیر حقیقی اقتصاد است. اما بخش حقیقی اقتصاد شامل تولید کالاها و ارائه خدمات به صورت مستقیم و غیر مستقیم است. پرواضح است که نقطه مقابل آن؛ اقتصاد بخش غیر حقیقی و کاذب است.
در ادامه به تفصیل بیشتری این دو بخش را تشریح می شود.
اقتصاد بخش حقیقی افغانستان:
جریان فعالیت های اقتصادی در افغانستان  در واقع به عوامل توليد به هر آنچه که در جريان توليد بهکار برده مىشود، اطلاق مىگردد. معالوصف وقتى عامل توليد اقتصادى است که داراى خصوصيت 'کميابي' (Scarcity )، باشد. بهعبارت ديگر در صورتىکه ميزان در دسترس نهاده محدود باشد، آن نهاد اقتصادى است. قابل ذکر است که محدوديت منابع در دسترس بهعنوان عاملى معرفى مىشود که اساس علم اقتصاد را تشکيل مىدهد. به بيان ديگر اگر محدويت نبود، اقتصاد يا صرفهجوئى نيز مطرح نمىشد.
مبناى اقتصاد توليد بر آن است که بهوسيله ابزارهاى ويژه از عوامل توليد در دسترس در توليد آن کالاهائى استفاده شود که اهداف معينى بهدست آيد. در واقع از طريق اين شاخه از علم اقتصاد با بهکارگيرى تکنيکهاى بهينهسازى به سه مفهوم کليدى اقتصاد که عبارتند از: نوع محصول، کيفيت محصول، ميزان محصول پاسخ داده مىشود.
اقتصاد تولید در افغانستان اعم از تولید کالاها و خدمات شامل تمام فعالیت هایی است نهایتاً به تولید منجر می شود و عوامل و نهادهای مانند نیروی کار و تکنولوژیکی و تخنیکی مورد استفاده قرار می گیرد. عملا باعث کارآفرینی و افزاش سطح اشتغال در کشور خواهد شد. بخش تولیدی که به عنوان بخش حقیقی اقتصاد افغانستان مطرح است باعث از بین رفتن بیکاری در جامعه عزیزمان می شود.
اقتصاد بخش غیر حقیقی افغانستان:
اقتصاد بخش غیر حقیقی در اقتصاد جامعه عزیزمان افغانستان اگر پشتیبان تولید و خدمات باشد. بسیار مطلوب و مفید خواهد بود. به عبارتی در این بخش جریان های مالی و پولی  وجود دارد که باعث تولید خواهد شد. این امر مفید و مطلوب خواهد بود . اما اگر این جریانهای مالی به جای اینکه به سمت تولید و افزایش اشتغال در جامعه هدایت شود به سمت دلال بازی و بازیهای سیاسی و اقتصاد زیر زمینی هدایت می شود باعث می شود که فساد در جامعه زیاد شود. فسادی که نه تها باعث تولید نمی شود بلکه باعث تخریب نیز می شود. تخریب بخش حقیقی اقتصاد و تخریب فرصت های شغلی در جامعه.
تجارت مواد مخدر، یکی از پرسودترین تجارتها در جهان است. ﺑﺮ اﺳﺎس آﻣﺎرﻫﺎی ﻣوجود، ﻣﯿﺰان درآﻣﺪ ﺗﺠﺎرت ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر، ﺳﺎﻻﻧﻪ ۶۰۰ ﻣﯿﻠﯿﺎرد دﻻر ﻣﻌﺎدل ﻫﺸﺖ درﺻﺪ ﺣﺠﻢ ﺗﺠﺎرت ﺟﻬﺎﻧﯽ اﺳﺖ.  رونق این تجارت از یکسو ناشی از افزایش تقاضا برای مصرف مواد مخدر است و از سوی دیگر با درآمد نجومی حاصل از این تجارت مرگبار نیز ارتباط دارد. بر اساس جدیدترین گزارش سازمان جهانی مواد مخدر که ژوییه سال 2017 توسط دفتر مقابله با مواد مخدر و جرایم سازمان ملل متحد (UNODC ) ارائه شد؛ تولید تریاک در حال افزایش و بازار کوکائین بسیار پر رونق است. در سال 2016، تولید جهانی تریاک در مقایسه با سال پیشتر، سی درصد افزایش یافت. این گزارش همچنین به گسترش بازار کوکائین اشاره میکند که از سال 2013 تا 2015 کشت بوته کوکا، به دلیل رشد کشت آن در کلمبیا، تا 30 درصد افزایش یافت.  یکی از پرسودترین تجارتهای مواد مخدر مربوط به تجارت کوکایین است.
اقتصاد زیر زمینی بسیار گسترده و قدرتمند مواد مخدر حتی جریانات سیاسی و اقتصادی کشور را نیز متاثر از خود کرده است و باعث شده تا تمام فعالیت¬های مدیریتی رسمی و غیر رسمی افغانستان در لایه های زیرین اقتصاد آغشته به دلارهای مواد مخدر باشد. هر چند این امر به خودی خود انحراف اقتصاد از مسیر اصلی تولید و اشتغالزایی حقیقی است اما نمی توان این حقیقت را که دلارهای مواد مخدر پشتوانه اقتصاد افغانستان شده است را نادیده گرفت. زیرا بخش غیر رسمی و زیر زمینی اقتصاد افغانستان بر بخش حقیقی و تولیدی و رسمی آن پیشی گرفته است. از این رو است که می توانیم بگوییم که امروزه قوزه های تریاک پشتوانه اقتصاد افغانستان شده است. در این میان شاید راه حل مناسب ایجاد سازوکاری برای هدایت این مسئله مواد مخدر به سمت و سویی که به اقتصاد کشور کمک کند، باشد نه لزوماً اتخاذ سیاست سرکوب که بارها شاهد بی نتیجه ماندن آن بوده ایم.
فساد، عامل رونق اقتصاد غیر حقیقی
یکی از عوامل اصلی که باعث بزرگ شدن اقتصاد بخش غیر حقیقی می شود وجود فساد است. بسیاری از افراد معتقدند که در شکلگیری فساد در افغانستان بسیاری از نهادهای خارجی و بینالمللی نیز تاثیرگذار بودهاند. بسیاری از این نهادها با آوردن پولهای زیاد در افغانستان و در اختیار گذاشتن این مبالغ به دست افراد غیرتوانمند و فاسد زمینه ساز شکلگیری فساد در افغانستان را ایجاد کردهاند.آمارهای جالبی مخصوصاً در رابطه با جامعه جهانی و نیروهای خارجی وجود دارد. به اعتقاد مردم تنها 35 فی صد از مردم بر این باور هستند که جامعه جهانی علاقهمند مبارزه با فساد است. این در حالی است که 49 فیصد مردم بر این باور هستند
که جامعه جهانی حامی مقامات صادق حکومتی نیستند و نزدیک به دو سوم مردم بر این باور هستند که هیچگاه  نشنیدهاند که یکی از اعضای جامعه جهانی بر ضد فساد صحبت کنند.
اما این در حالی است که فساد در افغانستان رشد زیادی نموده است. این خود باعث انحراف اقتصاد خواهد شد.
سخن پایانی:
در شرایط کنونی اقتصاد افغانستان  بیش از آنکه به بخش حقیقی متکی باشد، در دام بخش غیر حقیقی افتاده  است. اقتصاد زیر زمینی و فساد و رشوه و جریانهای مالی ناسالم همه باعث شده است که اقتصاد افغانستان از مسیر اصلی خود خارج شود و راه به بیراهه رود.
رکود و بیکاری  از نشانه های این انحراف است.
جنگ و نا امنی و نبود پلانهای انکشافی و برنا مهای توسعه در کشور باعث دامن زدن به این فاجعه اقتصادی شده است. 
امید است با تمرکز بر اقتصاد اجتماعی و بخش عمومی مقدمات تغییر فضای اقتصاد در کشور فراهم شود.

دیدگاه شما