مقدمه:
بانک جهانی و صندوق بین المللی پول همیشه برای اقتصاد افغانستان رشد‌های بین 3 الی 4 فیصدی را پیش بینی کرده بودند. اما امسال به علت شرایط خاص بیماری کرونا، مشکلات بسیار زیاد امنیتی و شروع پروسه صلح باعث شد تا بودجه عادی و انکشافی امسال ( 1399) قبل از موعود خاتمه بیابد و دولت با کسری شدید به لحاظ مالی روبه رو شود.
این درحالی است که دولت تمام عواید حاصل از مالیات‌ها و سرحدات و منابع مالی که از سالهای قبل در اختیار داشت را در این سال ناچارا برای اداره جامعه مصرف نموده است. با توجه به این شرایط برگزاری کنفرانسی با موضوع افغانستان، برای اقتصاد و ادامه پالیسی‌های عمومی‌و انکشافی کشورمان از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. زیرا در حال حاضر افغانستان به دلیل افزایش خشونت‌ها،‌ فعالیت تروریزم، مشکلات اقتصادی و شیوع ویروس کرونا با مشکل جدی روبه‌رو است. تعهد کشورهای کمک‌کننده می‌تواند افغانستان را در این راستا کمک کند تا این کشور برای حل این مشکلات گام‌های جدی و اساسی بردارد.
در روزهای پایانی بودجه کمک به اقتصاد افغانستان می‌تواند نقطه عطفی برای شروع مجدد اقتصاد و خروج از بحران و رکود اقتصادی - اجتماعی باشد تا کشور عزیزمان دوباره بتواند به سوی صلح، رفاه و خودکفایی حرکت نماید. در این نشست حیاتی و مهم بیش از شصت کشور، 35 نهاد بین المللی، مقامات دولت افغانستان و همچنان نمایندگان جامعه مدنی در این کنفرانس اشتراک کرده اند.
اهداف کنفرانس 2020 جنیوا
کنفرانس تعهدات در سطح وزیران، هر چهار سال یک بار، مشترکا از سوی دولت جمهوری اسلامی‌افغانستان، دولت فنلند، سازمان ملل متحد و سازمان‌های پولی و مالی بین الملل برگزار می‌گردد. هدف اصلی این کنفرانس تجدید تعهدات بین المللی و افغانستان در مورد انکشاف و ثبات افغانستان، توافق در مورد اهداف انکشافی مشترک برای سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۴ و هماهنگی همکاری‌های انکشافی و توسعه پایدار در مورد حمایت مالی برای افغانستان می‌باشد.
پیشرفت‌ها از سال ۲۰۰۱ به این سو، چشم انداز سیاسی، اجتماعی و اقتصادی در افغانستان را بهبود بخشیده است. با این حال نیاز است تا تلاش‌های قابل ملاحظه ای صورت بگیرد تا افغانستان در سال‌های اخیر دهه تحول خویش (۲۰۱۵-۲۰۲۴) به ظرفیت بالقوه اش به عنوان یک جامعه پایدار، صلح آمیز و خودکفا برسد.
نتایج اقتصادی کنفرانس جنیوا
در این کنفرانس جامعه جهانی و شرکت‌کننده‌گان نشست مقدمات جنیوا تأکید کردند که در این موقع حساس، نیاز است تا شرکای بین‌المللی به حمایت قاطع‌شان از مردم افغانستان ادامه دهند تا مردم از انکشاف طولانی‌مدت در مسیر صلح، رفاه و خودکفایی اطمینان حاصل کنند و کمک‌هایشان را تا چهار سال دیگر به افغانستان تجدید و تمدید کرد.
رقمی‌را که دولت افغانستان انتظار  داشت برای کمک به آن در نشست جنیوا تعهد شود، ۱۵ میلیارد و ۲۰۰ میلیون دالر برای چهار سال آینده است. این رقم برابر با رقمی‌است که جامعه‌ی جهانی در سال ۲۰۱۶ در نشست بروکسل به افغانستان کمک کرده بود. اما در این نشست بیش از 13 میلیارد دلار کمک مشروط شد.
شرط جذب کمک‌ها
کمک‌های وعده داده شده به افغانستان همراه با شرط و شروطی برای دولت افغانستان می‌باشد. شرط و شروطی که به عملکرد اقتصاد سیاسی افغانستان بر می‌گردد. بر این اساس است که یکی از مسایل مطرح شده پاسخگوی متقابل دولت از روند فعالیت‌های مفیدی که انجام داده است به شرکای کمک رسانی و بازسازی به افغانستان است. از این رو دولت افغانستان و شرکای بین‌المللی، هم خود و هم طرف دیگر را در استفاده از منابع توسعه‌ی و نتایج توسعه پاسخگو می‌داند. با توجه به چنین رویکرد خوب دولت، لذا امید است که افغانستان با جذب این کمک‌ها بتواند، مقدمه شروع و استمرار پلانها و پالیسی‌های توسعه پایدار و خروج از بحران را مدیریت نماید.
در حقیقت این شرط‌ها نشان از این دارد که تعهد جامعه‌ی جهانی برای رسیدن افغانستان به ثبات سیاسی، مردم‌سالاری، حکومت‌داری خوب و توسعه‌ی اقتصادی، محکم و پایدار است. پایداری این تعهد در جریان بیست سال گذشته ثابت شده است. کمک مالی میلیارد دالری جامعه‌ی جهانی به افغانستان در جریان این سال‌ها از مصادیق عینی این تعهد است. این کمک‌ها برای سال‌های آتی هم به افغانستان باید ادامه داشته باشد تا پلان‌های اجرا شده ناتمام و سایر مشکلات اقتصادی به حدی قابل قبول کمتر شود.
تغییر نوع کمک‌های جنیوا
نوع کمک‌هایی که صورت خواهد گرفت به دو حالت مستقیم و غیر مستقیم در اختیار دولت قرار می‌گیرد. کمک‌های مستقیم به کمک‌هایی گفته می‌شود که سازمانها و مراکز مالی – اعتباری بین الملل مانند بانک جهانی، صندوق بین المللی پول، بانک انکشاف آسیایی و ... . همچنین برخی از کشورهای کمک کننده جامعه جهانی به افغانستان، کمک‌های خود را به صورت نقدی در اختیار دولت قرار می‌دهد. در چنین حالتی دولت حق برداشت و هزینه کردن آن در بخش‌های مختلف اقتصادی به صلاحیت خود را دارد. هرچند ممکن است که برای مصرف کردن آن پلانهایی پیشنهادی از سوی تمویل کننده و تامین کننده گان مالی وجود داشته باشد. که دولت را تا حدی وادار می‌کند که تنها در بخش مربوطه پولهای دریافتی را مصرف نماید. به عنوان مثال؛ دولت ژاپن کمک مستقیم به دولت افغانستان در جریان بازسازی کشور می‌نماید. در این راستا کمک‌های نقدی خود را در اختیار بانک مرکزی افغانستان همراه با پیشنهاداتی برای مصرف آن قرار می‌دهد. دولت هم طبق برنامه پیشنهادی باید تلاش خود را در مصرف آن نماید. از هزینه کردن آن در موارد دیگر باید خود داری نماید.
اما حقیقت آن است که دولت افغانستان دارای چالش‌های زیادی برای مدیریت بهتر کشور می‌باشد. مسایل اقتصادی و مسایل سیاسی و اجتماعی باهم باعث پیچیده تر شدن مسایل مدیریتی افغانستان می‌شود. لذا به طور 100 فیصد نمی‌شود، کمک‌های دریافتی را طبق برنامه تمویل کنندگان آن مصرف نمود. این مسأله را کشورهای تامین کننده و حمایت کننده از افغانستان در طول دهه اول یعنی از سال 2001 الی 2010 بخوبی درک کرده اند و فهمیده اند که ساختار برنامه ریزی و مدیریتی کشور برای مصارف هزینه‌ها مطابق با برنامه‌های اکشن بودجه نمی‌باشد. این امر به ساختار کشور و شرایط ویژه آن مربوط می‌شود نه اینکه بخواهیم فرد یا گروه خاصی را متهم نماییم. در مجموع ساختار کشورهای جهان سوم بخصوص افغانستان چنین است.
این مسأله باعث شد تا در کنفرانس جنیوا برخی کشورهای کمک کننده به طور مستقیم به دولت کمک نقدی نداشته باشند. بلکه کمک‌های نقدی خود را در قالب برنامه‌های توسعه ای و انکشافی یا آموزشی  و تعلیمی‌یا سایر موارد از طریق نمایندگان خود ( NGO‌ها و سایر موسسات مرتبط ) اجرایی نمایند. مثلا دولت هندوستان در نشست جنیوا تعهد کرده است که به افغانستان کمک کند. اما کمک‌های خود را در قالب ساختن بند و سد برای تنظیم آب در کشور برای زراعت و کشاورزی و آب آشامیدنی و تولید انرژی برق انجام خواهد داد.
همچنین سایر کشورهایی اروپایی نیز کمک می‌کند تا دولت پلانهای انکشافی خود را انجام  دهد. یعنی کمک‌های نقدی تبدیل به کمک‌های اجرایی خواهد شد.
جنیوا و آینده روشن انکشاف افغانستان:
کنفرانس ۲۰۲۰ افغانستان شاید آخرین کنفراس تعهدات دهه تحول کشور عزیزمان می‌باشد که هدف آن سوق دادن افغانستان به سوی خود‌کفایی است که تا سال ۲۰۲۴ بیش از 12 میلیارد دلار کمک مشروط می‌شود. این مبلغ فرصت استثنایی که کشورهای کمک‌کننده فراهم کرده است تا با تعهد قوی مبنی بر موثریت کمک‌ها، پاسخگویی متقابل و بهبود شفافیت، مشروعیت، موثریت و هم‌چنین اثربخشی، در کنار مردم افغانستان بایستند.
عملکرد خوب دولت و انجام به موقع تعهداتش نسبت به سازمانهای پولی و مالی بین الملل می‌تواند شرایط خوبی را برای آینده افغانستان در جذب کمک‌های بین المللی ایجاد می‌کند. لذا همانطور که بیان شد، این کمک‌ها زمانی 100 فیصد تحقق می‌یابد که مرحله به مرحله دولت و سازمانهای مربوطه عملکردهای مطلوبی داشته باشند تا این کمک‌ها جذب شود. در صورت جذب مناسب کمک‌های وعده داده شده در جنیوا، آینده روشن تری برای اقتصاد و جامعه کشور عزیزمان ترسیم خواهد شد.