دوم. پیشنهادها
در بخش اول این مقاله به چالش‌ها و ضرورت بازنگری از نظر قانون، مقرره و طرزالعمل ترافیک جاده و ترانسپورت اشاره شد.
در قسمت دوم با توجه به آنچه در قسمت اول گفته شد، برای اینکه جریان ترافیک و ترانسپورت شهری به درستی هدایت شود و بهبود یابد، پیشنهادهای زیر ارائه می‌شود. هر چند پیشنهادهای کاربردی و عملی‌تر باید توسط کسانی که در بخش ترانسپورت شهری مسلکی‌اند و تجربه لازم را دارند، ارائه شوند اما به عنوان یک شهروند که با معضل ترافیک، بی‌قانونی، ضعف و ناتوانی مجریان ترانسپورت شهری و مدیریت آن در دو سطح پالیسی و تطبیق به صورت روزمره مواجه هستیم، دیدگاه‌ها و پیشنهادهای خود را با هدف بهبود وضعیت مدیریت ترافیک شهری ارائه خواهیم کرد.   
1. به روزآوری قانون و مقررات ترافیک جاده: چنانچه پیش از این اشاره شد، قانون فعلی ترافیک جاده مربوط به چهاردهه پیش است و باید تا کنون حداقل چهاربار (هر ده سال یکبار) تعدیل و ایزاد و شاید قانون جدید تدوین و تصویب می‌شد که تاکنون چنین نشده است.
قانون فعلی که در آغاز دهه شصت خورشیدی تدوین و تصویب شده است، با خلاء‌ها و کاستی‌های فراوانی روبرو است و نیازمند بازبینی فوری و مطابق به امکانات، فناوری و تعبیه روش‌های دیجتلی است. در قانون جدید باید نوع استفاده از وسایط نقلیه، روش صدور جواز سیر، جواز رانندگی، تعریف واضح از انواع تخلفات ترافیکی، میزان افزایش جرایم به صورت تصاعدی در صورت تکرر جرم و پرداخت جریمه تنها از طریق سیستم بانکی، روش تعلیق و ابطال جواز رانندگی، جواز سیر وسایط در صورت تکرار تخلف، صدور ارسال جریمه تخلفات رانندگی به صورت غیر دستی و از طریق دیجتل و پیامک تلفنی به مالک وسایط نقلیه، معاینه تخنیکی سالانه وسایط نقلیه از لحاظ سازگاری با محیط زیست، منوط کردن ارائه هر نوع خدمت بر ارائه پاک بودن اسناد وسایط در طی دو سال گذشته و ثبت نمبر پلیت‌های وسایط بنام اشخاص به صورت الکترونیکی، تعریف کرد زیرا موارد بالا باعث می‌شود که صاحبان وسایط نقلیه موتوری را در صورت استفاده غیر قانونی از آن ها از جمله در حملات تروریستی و قاچاق وادار به پاسخگویی و کشاندن به محاکم کرد.
البته این موارد مهم در صورت محقق خواهد شد که تذکره الکترونیکی برای تمام شهروندان افغانستان توزیع شود و هر نوع ارائه خدمات متوقف و منوط بر داشتن این نوع تذکره باشد.  
2. تدوین مقرره و پالیسی کارا برای بهبود ترانسپورت شهری: متأسفانه در حال حاضر اکثر شهرهای بزرگ افغانستان از جمله شهر چند میلیونی کابل فاقد ترانسپورت عمومی شهری است و بخش حمل و نقل و جابجایی مسافران توسط وسایط نقلیه خصوصی (انواع موترهای تیزرفتار، کاستر، فلانکوچ، تونس و سه چرخه‌ها) انجام می‌شود. از این رو فعلا در شهر مزدحم کابل معلوم نیست که مسافران توسط موترهای تیز رفتار مثل تکسی‌های مارک‌دار و مشخص جابجا می‌شود یا توسط موترهای تیزرفتار شخصی یا توسط وسایط نقلیه دیگر؟.
از این جهت در نقاط مزدحم شهر کابل مثل پل باغ عمومی، ده افغان‌ها، پیش گلبهار سنتر، سرزیرزمینی، کوته سنگی، سه راه قصر دارالامان، چوک شهید مزاری، مسجد شاه دو شمشیره، مندوی کابل، سرای شمالی و... چنان بی‌نظمی وجود دارد که پلیس و مأمور ترافیک حیران می‌ماند که وضعیت ترافیک را چطور مدیریت نماید! از این رو ضروری است که جابجایی مسافران تنها توسط کاسترها، فلانکوچ، تونس و تکسی‌های مجوزدار انجام شود و به طور قاطع از تردد موترهای شخصی برای نقل و انتقال مسافر جداً جلوگیری شود. اگر موترهای شخصی وظیف‌ای جابجای مسافران را انجام می‌دهد باید در این قسمت از اداره مربوط مثل اداره ترافیک و شاروالی کابل جواز مخصوص و با علایم خاص بگیرند تا در این قسمت بتوانند فعالیت داشته باشند.
3. تقرر افراد مسلکی در مدیریت ترافیک جاده: بهبود و بهتر شدن مدیریت ترافیک جاده و ترانسپورت منوط بر استخدام افراد مسلکی، توانمند و شایسته در ریاست ترافیک و آمریت‌های آن می‌باشد. هر نوع نگاه سیاسی و غیر مسلکی به مدیران این بخش‌ها هیچگاه منجر به بهبود وضعیت ترافیک و ترانسپورت شهری و برون شهری نخواهد شد چنان که تا هنوز پس از چندبار جابجایی اداره ترافیک گاه در قالب وزارت امور داخله و زمانی در چوکات شاروالی کابل و گاهی در حیطه وزارت ترانسپورت مشکل این بخش را حل نکرده است و در آینده اگر وضعیت کنونی ادامه داشته باشد حل نخواهد شد. بنابراین کسی که در رأس اداره قرار می‌گیرد چند ویژگی باید داشته باشد. 1) مسلکی باشد و با دانش روز در قسمت مدیریت ترافیک و ترانسپورت و ابزارهای نوین آشنایی کامل داشته باشد. 2) آلوده به فساد اداری و گرایش‌های سمتی نباشد. 3) در قسمت ترافیک و ترانسپورت دارای تجربه کافی باشد. 4) مشوره پذیر باشد و از مشورت افراد با تجربه و دانش استفاده نماید. 5) بر آمران زیر دست خود نظارت روزمره را اعمال نموده تا چالش‌های پرشماری بخش ترانسپورت و ترافیک و کارهای اداری مرتبط را به حداقل کاهش دهد.
4. ارتقای ظرفیت منابع بشری: یکی از چالش‌های محسوس ریاست ترافیک کابل و همچنان ولایات کمبود منابع بشری و پلیس تعلیم یافته ترافیک با معیارها و استندردهای روز دنیا می‌باشد.
برای اینکه قانون ترافیک جاده به صورت دقیق تطبیق شود و به تخلفات صورت گرفته به صورت مسلکی رسیدگی شود، وجود افراد تعلیم یافته و پاک از نظر فساد و رشوه لازم می‌باشد. اداره ترافیک می‌تواند از طریق استخدام جوانان با انگیزه و با سواد با حداقل تحصیل تا صنف 12 و 14 و 16 و آموزش لازم قبل از آغاز به کار در قسمت ترافیک و ترانسپورت جاده و ارتقای ظرفیت مسلکی اعضای فعلی اداره ترافیک مشکل تطبیق قانون، برخورد مسلکی و رسیدگی به تخلفات و تصادف جاده‌ای را به حداقل کاهش دهد. در این زمینه می‌توان از کدرهای با تجربه بازنشسته از اداره ترافیک استفاده کرد و وضعیت را تغییر داد.
برای اینکه وضعیت اداره ترافیک بهبود پیدا کند، یک بررسی همه جانبه صورت گیرد تا در صورت نیاز تشکیلات این اداره افزایش یابد و متناسب با نیازمندی‌های روز اصلاحات لازم در بخش تشکیلاتی آن به وجود آید و متناسب با ارائه خدمات متوقعه از این اداره، بودجه تعریف شود زیرا اداره ترافیک یک واحد درآمدزا برای حکومت نیز می‌باشد و متناسب با وظایف و مسئولیت‌های آن، بودجه لازم می بایست داشته باشد.   
5. فرهنگ‌سازی: یکی از مهم ترین عامل در قسمت کاهش ناهنجاری‌های ترافیکی فرهنگ‌سازی رفتار ترافیکی و مسئولانه شهروندان است. در این قسمت ریاست ترافیک و بخصوص بخش فرهنگی آن تاکنون بسیار ضعیف عمل کرده است. شاید بسیاری از رانندگان و مردم تا هنوز مفهوم و معنای بسیاری از علایم و اشاره‌های ترافیکی را نداند و نفهمند. از این رو ریاست ترافیک از طریق توافق و هماهنگی با نهادهای تحصیلی و شاروالی کابل فرهنگ ترافیک و استفاده از جاده‌ها را به مردم و بخصوص جوانان و نوجوانان به تدریج و به صورت پیوسته آموزش دهد.
می‌توان از نهادهای زیر به عنوان همکار اداره ترافیک در این قسمت نام برد: 1) مکاتب دولتی و خصوصی، 2) کودکستان‌ها، 3) دانشگاه‌ها و مؤسسات تحصیلات عالی، 4) گنجاندن مضمون ترافیک جاده در تعلیمات عمومی اجتماعی از طریق وزارت معارف، 5) شرکت‌های مخابراتی از طریق ارسال پیامک‌های تبلیغاتی حاوی نکات فرهنگ‌سازی استفاده درست از ترانسپورت شهری، جاده‌ها و چهار راه‌ها به مشترکان خود، 6) نصب لوحه‌ها و بیلبوردهای تبلیغاتی مبنی بر رعایت فرهنگ ترافیک، بیان انواع تخلفات رانندگی و میزان جرایم آن در سطح شهرها و جاده‌های بیرون شهری، 7) چاپ و نشر فشرده قانون ترافیک جاده و توزیع آن در سطح گسترده برای رانندگان و استفاده کنندگان از وسایط نقلیه عمومی و شخصی، 8) برگزاری مسابقات رعایت فرهنگ ترافیک جاده و ترانسپورت به صورت عمومی و در مراکز آموزشی و 9) چاپ کتاب مخصوص قانون، مقررات، طرزالعمل‌های ترافیکی و علایم آن برای متقاضیان اخذ جواز رانندگی، جواز سیر و معاینه فنی و انواع تخلفات مرتبط به رانندگان و 10) برگزاری آموزش و امتحان از پلیس‌های ترافیک روی جاده هر شش ماه یکبار و ارتقای ظرفیت آنان در بخش فرهنگ‌سازی قانون ترافیک در جامعه.
6. جلوگیری از تردد موترهای شخصی در برخی از مسیرها: با توجه به افزایش سالانه انواع وسایط نقلیه به خصوص وسایط نقلیه شخصی و ثابت بودن مسیرها و جاده‌ها، بیروبار و ازدحام ترافیکی در برخی از نقاط شهر کابل به ویژه در نقط مرکزی شهر، اداره ترافیک کابل ضمن شناسایی این نقاط برای مدیریت بهتر آن باید پلان مشخص ارایه نماید. یکی از این پلان‌ها و برنامه‌ها این است که تردد و عبورومرور وسایط نقلیه شخصی در برخی از مسیرها و جاده‌ها ممنوع شود و برخی از جاده‌ها یک طرفه شود و با متخلفان طبق قانون برخورد مقتدرانه از طریق اعمال جرایم تعریف شده در قانون، مقرره و یا طرزالعمل صورت گیرد در غیر این صورت هر روز شاهد ازدحام ترافیکی طاقت فرسا در شهر خواهیم بود که پیامدهای اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و روانی خاص را برای شهروندان کابل به دنبال خواهد داشت. اعمال این محدودیت را به می‌توان در مسیرهای ویژه به صورت زوج و فرد یا تکسی و موتر شخصی تنظیم کرد.
7. ایجاد کارگاه معاینه تخنیکی: در تمام کشورها برای مدیریت ترانسپورت مصون، سازگار با محیط‌زیست و استفاده درست از وسایط نقلیه، معاینه تخنیکی سالانه انواع وسایط نقلیه موتوری وجود دارد و طبق قانون و مقررات مربوط از تردد وسایط فاقد برچسب و گواهی معاینه تخنیکی در سطح شهر و بیرون از شهر جلوگیری می‌کند. در افغانستان بخشی از آلودگی هوا، علاوه بر استفاده از سوخت‌های غیر استندرد و خاکی بودن جاده‌ها و کوچه‌ها، توسط وسایط نقلیه موتوری فرسوده و نداشتن معیار عمر مفید تردد در سطح جاده‌ها، ناشی از دودزا بودن و غیر استندرد بودن وسایط نقلیه موتوری می‌باشد. برای اینکه این چالش حل شود نیازمند ایجاد و تأسیس کارگاه‌های معاینه تخنیکی در سطح کشور بوده و پلیس ترافیک به صورت جدی از تردد وسایط فاقد معاینه تخنیکی جلوگیری نماید. تمدید جواز سیر وسایط موتوری نیازمند داشتن گواهی معاینه تخنیکی واقعی باشد. فعلا آنچه به عنوان داشتن معاینه تخنیکی مرسوم است، اصولاً معاینه تخنیکی نیست بلکه یک نوع تخلف آشکار و بازی دادن خود در این قسمت می‌باشد.
برای رسیدن به این هدف باید کارگاه معاینه تخنیکی از طریق وارد کردن تجهیزات و ماشین آلات لازم توسط بخش عمومی یا سکتور خصوصی که از هر جهت استندرد باشد، می‌باشد تا معاینه تخنیکی به صورت سالانه و واقعی انجام شود.   
نتیجه‌گیری:
اگر بخواهیم بخشی از مشکلات ترافیک و ترانسپورت شهری را به تدریج حل نماییم مواردی که به عنوان چالش‌ها مطرح شد، مورد توجه قرار دهیم و پیشنهادهای که در این نوشته به نحوی به آن‌ها اشاره شد و مواردی دیگر که به آن‌ها پرداخته نشد، مورد عنایت مسئولان با هدف مدیریت سالم ترافیک و ترانسپورت قرار بگیرد در غیر این صورت بهبود مدیریت ترافیک و ترانسپورت شهری و برون شهری یک آرزوی تحقق نیافته خواهد بود و روز به روز این بخش با مشکلات و نارسائی‌های بیشتر روبرو خواهد شد.
نویسنده معتقد است که چه بخواهیم و چه نخواهیم روزی باید به این موارد و موارد دیگر توجه نماییم و الا این هرج‌ومرج ترافیکی و ترانسپورت شهری و برون شهری ادامه خواهد داشت و امکانات محدود موجود انسانی و منابع مالی به هدر خواهد رفت و حکومتداری خوب را با چالش جدی در این بخش مواجه خواهد کرد.