به تاریخ روابط دو همسایه جمهوری اسلامی افغانستان و جمهوری اسلامی پاکستان، اگر با دقت نگرسته شود، در اکثر مواقع این روابط تحت تأثیر تنش های ناشی از جهت گیری های سیاسی است. از سال 1947م به این سو که کشور پاکستان به استقلال خود رسیده است و به عنوان یک کشور بزرگ اسلامی در همسایگی افغانستان قرار گرفته است؛ کش و قوس های فراوان در روابط دو همسایه در به دیوار دیده می شود. اغلباً این مناسبات در این نوشته در سطح دو دولت بررسی می گردد، نه در بستر جامعه و مردم دو کشور. سیاست گزاری های گاهی تند و حتی خصمانه در خاطرات این دو همسایه در تاریخ روابط شان مشاهده می شود.
اما به صورت تاریخی وقتی نیکخواهانه نگاه گردد، مسایل خیلی حاد و بزرگ نیست که میان این دو کشور لاینحل بوده باشد. لذا گهگاهی تیرگی مناسبات دو کشور معلول شرایط های بزرگ منطقوی و جهانی بوده است که در ذات مسأله هردو کشور خیلی نقش اساسی نداشته است. مصداق این بحث دوران تهاجم اتحاد جماهیر شوروی در افغانستان است.
در طول مدت که پاکستان به عنوان یک کشور مستقل اسلامی در جنوب آسیا عرض اندام نموده است، روابط بسیار نیک میان دو ملت پاکستانی و افغانستانی بوده است. این روابط خوب در عرصه های مختلف زندگی شکل گرفته است. تعاملات اجتماعی و فرهنگی میان این دو ملت همواره برقرار بوده و نشانه های ارزشمند نیز هم اکنون موجود است. مرز  مشترک طولانی میان این دو کشور سبب گردیده است مردمان هردو کشور معاملات وداد و گرفت های اقتصادی زیادی را با همدیگر داشته باشند.
در دوران جهاد افغانستان و بعد از آن در دوران جنگ های داخلی افغانستان کشور و ملت پاکستان به عنوان همسایه زمینه بود و باش و زندگی مهاجران افغانستانی را فراهم ساخت، که از این جهت مردم افغانستان از مردم جمهوری اسلامی پاکستان تشکر می کند. از هر حیث، به روابط دو ملت و مردم وقتی نگاه می شود، نکات منفی کمتری دیده می شود؛ اما با تأسف در روابط و مناسبات رسمی دو دولت چنین حسنیت ها کمتر و بجای آن چالش های افزونتر به خاطر می رسد.
در فصل کنونی، روابط دولت افغانستان و دولت پاکستان در حد تعادل قرار دارد به این معنا که نه چندان بد و نه آنچه که توقع می رود که باید خوب باشد، نیست.
اما این حالت با هیچ دلیل و استدلالِ به نفع هردو کشور نمی تواند باشد. داشتن مناسبات نیک همسایه داری و همکاری های دو جانبه در پیوند به ریشه کن نمودن تروریسم و بحران های موجود، یقیناً نفع هردو طرف و هردو کشور است. منطقه نا امن و تروریست زده هم منافع بزرگ سیاسی- اقتصادی کشور پاکستان را شدیداً تهدید می کند و هم بحران نا امنی را در افغانستان بیشتر دامن می زند. برای داشتن منطقه امن و توسعه یافته ما به افغانستان آرام و صلح آمیز و همچنان پاکستان و سایر کشور های منطقه که به آرامی و بدون بحران باشند، نیاز داریم. هر کشور که در منطقه و در همسایگی همدیگر از نا آرامی و جنگ رنج ببرد به صورت قاطع همسایه آن و در عموم منطقه از فرصت های زیاد سیاسی و اقتصادی بی بهره خواهد شد. این مسأله را همه می داند و هر ذی عقلِ تأیید می کند.
بنابراین افغانستان صلح آمیز و آرام به سود کشور همسایه پاکستان است و همین قسم بودن نظام های سیاسی متعادل در افغانستان نیز به نفع پاکستان و سایر کشور های همسایه افغانستان است. زیرا هر کشور در داخل خودش با یک¬سری مشکلات داخلی مواجه است.
افغانستان به لحاظ سیاسی در شرایط بی پشینه¬ی قرار گرفته است، این اوضاع اگر به صورت درست مدیریت گردد به یقین در گام نخست به سود مردم افغانستان و دولت افغانستان و در گام دوم به نفع پاکستان و کشور های منطقه خواهد بود. حل بحران افغانستان از طریق گفتگو و ختم جنگ در افغانستان نوید فردای آرام و مترقی منطقه را می دهد. اینکار در صورت ممکن است که کشور پاکستان و کشور های منطقه و جهان از نظام سیاسی متعادل و دموکراتیک در افغانستان حمایت و پشتبانی نماید. زیرا تنها نظام سیاسی که بتواند مشکلات و بحران های نیم قرنه افغانستان را در آینده خاتمه بخشد و زمینه صلح پایدار را در افغانستان و منطقه فراهم سازد منوط به نظام سیاسی است که همه شمول بودن و مردمی بودن آن به صورت کامل تضمین شده باشد. نظام سیاسی که در سیاست گزاری های داخلی و خارجی از افراطیت بدور باشد و راه تعادل و تعامل منطقوی و جهانی را اصل اساسی بداند. این نوع نظام سیاسی می تواند مؤثریت خودش را در افغانستان تثبیت نماید. در این قسمت پاکستان به عنوان همسایه که از نا امنی افغانستان متضرر و از صلح در افغانستان به صورت قطع نفع خواهد بُرد، نقش کلیدی را می تواند بازی نماید. زیرا گروه طالبان یگانه گروه که امنیت افغانستان را با چالش مواجه ساخته است، بیشتر از همه تحت تأثیر سیاست های کشور جمهوری اسلامی پاکستان است. کشور پاکستان می تواند در این قسمت بر طالبان فشار اعظمی را وارد سازد و آنان را در میز مذاکره و گفتگوهای سازنده با رویکرد نظام متعادل سیاسی در افغانستان وادار نماید.
حکومت های متعادل و نظام سیاسی مبتنی بر اراده مردم نه تنها خواست اساسی مردم افغانستان است؛ بلکه وجود چنین حکومت ها به سود کشور همسایه پاکستان خواهد بود. این موضوع در دو بخش بسیار کوتاه به تحلیل گرفته می شود. نظام سیاسی قانون گرأ و متعادل در افغانستان آرامش منطقه و زمینه ساز توسعه مناسبات در بخش های مختلف را در پی خواهد داشت،که در این میان پاکستان بیشترین سود نصیبش خواهد شد. در بعد سیاسی، پاکستان کشوریست دارای اقوام مختلف که در ایالت های مشخص زندگی می کنند. اگر در افغانستان یک نظام سیاسی متعادل بوجود آید، این حکومت و دولت هرگز به خود اجازه نخواهد داد، در مشکلات موجود پاکستان دخالت نماید. 
اما حکومت ها و گروه های افراطی بدون تردید افراطیت صادر می کند و نظم شکننده¬ی کشور های همسایه را با چالش های بسیار خطرناک مواجه خواهد ساخت. حکومت های ایدئولوژیک و انحصار گرأ به همان تناسب که برای افغانستان آینده و مردم این کشور کشنده است، برای کشور پاکستان که مرز و مراودات بزرگ با افغانستان دارد سخت و چالش برانگیز است. لذا این مسأله به سود هردو کشور است که از نظام های سیاسی قانون گرأ و دموکراتیک حمایت نماید و دست از پشتبانی گروه های تندرو و انحصار طلب گروهی و قشری بردارد.
نکته دیگر جهت اقتصادی این قضیه است، پاکستان کشوریست که شدیداً با کمبود منابع انرژی رو بروست. انرژی مورد نیاز پاکستان و حتی کشور های دیگر حوزه حنوب آسیا به شکل ارزانترش از طریق افغانستان از منابع بزرگ آسیای میانه تأمین خواهد شد؛ به این شرطیکه در افغانستان نظام سیاسی مردم سالار و دولت با ثبات بوجود آید و این زمینه را مساعد سازد. کوتاه ترین راه که پاکستان می تواند از طرق آن گاز مورد نیاز و برق مورد ضرورتش را مهیا سازد، افغانستان است، البته افغانستان که تهی از بحران های جنگ باشد. افغانستان دموکراتیک که دارای نظام سیاسی منعطف باشد، بدون شک مناسبات منافع محور را برای هردو کشور تنظیم خواهد کرد.  از سوی دیگر پاکستان کشوری است زراعتی که برای بازار فروش محصولات زراعتی خویش نیاز مند بازار با ثبات است. این بازار که بتواند محصولات زراعتی پاکستان را به شکل متداوم و اطمئنانی بخرد، بدون شک آسیای مرکزی است. کم هزینه ترین راه که این دو مکان عرضه کننده و تقاضا را با هم وصل نماید سراسر خاک افغانستان است. این مهم هم آنگاهی شکل پیدا خواهد نمود که روابط دو همسایه پاکستان و افغانستان از نوع مناسبات تعامل محور و دوستانه بر خوردار باشد. بر این اساس، افغانستان با ثبات، صلح آمیز، با صلح پایدار و دارای نظام سیاسی مردم سالار و قانونی هرگز به ضرر کشور همسایه پاکستان نخواهد بود؛ بلکه این سود است که برای همه در منطقه و بخصوص برای افغانستان و پاکستان به صورت عملی متصور است.